Afganistan’daki Taliban yönetimi, haftalardır süren kısıtlamaların ardından ülke genelinde interneti tamamen kapattı. Fiber optik bağlantılar kesildi, mobil internet ve uydu TV yayınları durma noktasına geldi. İnternet izleme kuruluşu Netblocks, telefon hizmetlerinde de ciddi aksamalar yaşandığını bildirdi.
Uluslararası haber ajansları, başkent Kabil’deki ofisleriyle bağlantıyı kaybettiklerini açıkladı. Taliban, bu adım için resmî bir gerekçe göstermedi ancak kapatmanın “ikinci bir duyuruya kadar” süreceğini duyurdu.
Tolo News, televizyon ve radyo yayınlarında da kesinti beklediklerini belirterek izleyicilerine sosyal medya hesaplarını takip etmeleri çağrısında bulundu. Yerel medyaya göre Kabil Havalimanı’ndan yapılması planlanan sekiz uçuş iptal edildi. Diplomatik kaynaklar, internet kesintilerinin bankacılık ve e-ticaret sistemlerini de vuracağı uyarısında bulundu.
Gerekçe: Ahlaksızlıkları önlemek
BBC’nin edindiği bilgilere göre Kabil’de kurulan bir komite, fiber optik interneti ‘ahlaksızlıkları önlemek’ amacıyla filtrelemeye başladı. Netblocks da, “Afganistan şu anda tam bir internet karartmasının ortasında. Taliban yönetimi ahlak önlemleri kapsamında adım adım ağları devre dışı bırakıyor” açıklamasını yaptı.
Halkın yaşamı altüst oldu
Haftalardır bazı vilayetlerde internetin yavaşladığı ya da tamamen kesildiği bildiriliyordu. Takhar’da döviz bürosu işleten bir baba, kızlarının çevrim içi İngilizce derslerine giremediğini söyleyerek “Onların son eğitim şansı da yok oldu” dedi. Bir kadın ise “Diploma alıp çevrim içi iş bulma hayalim yıkıldı” sözleriyle tepki gösterdi.
Eski televizyon editörü Hamid Haidari, “Ülkenin üzerine yalnızlık çöktü. Afganistan, internet bağlantısızlıkta resmen Kuzey Kore’yi geçti” dedi. Eski milletvekili Mariam Solaimankhil ise X (Twitter) üzerinden “Afganistan’dan ses çıkmaması kulakları sağır eden bir sessizlik yarattı” diye yazdı.
Karartma, Taliban’ın son aylarda getirdiği kısıtlamaların son halkası. Kadınların yazdığı kitaplar üniversite müfredatından çıkarıldı; insan hakları ve cinsel taciz dersleri yasaklandı. 12 yaşından sonra kız çocuklarının eğitimi yasaklı; 2024’te de ebe eğitim programları kapatıldı. Bir öğrenci, “Ebelik bölümüm kapatıldıktan sonra tek çarem çevrim içi eğitimdi. İnternet kesildiğinde dünya karardı” dedi.
Afgan Halkı Yakınlarına Ulaşamıyor
Yurtdışındaki Afganlar, ülkedeki yakınlarına ulaşamadıklarını söylüyor. CNN’in aktardığına göre bu sabah Kabil’e giden birkaç uçuş da iptal edildi.
CNN’in irtibata geçtiği, 2019’dan beri Hindistan’da yaşayan 30 yaşındaki Afgan Muhammed Hadi, “Yakınlarımızın güvende olup olmadığını öğrenemiyoruz” diyor.
Hadi, yakınlarına ulaşamayan yurtdışındaki Afganların büyük panik ve tedirginlik yaşadığını söylüyor.
Kabil merkezli özel medya şirketi Tolo News TV, faaliyetlerinin ciddi şekilde etkilediğini bildirdi. ABD merkezli haber ajansı AP ve Fransız haber kuruluşu AFP, Kabil’deki bürolarıyla iletişim kuramadıklarını açıkladı.
Washington Post’un haberinde, internetin özellikle eğitim hakları yasaklanan kadınlar için çok önemli olduğuna dikkat çekiliyor. Kesintiden beri Taliban yetkililerine veya kadın hakları aktivistlerine ulaşılamadığı aktarılıyor.
Kimliğinin açıklanmaması şartıyla konuşan Kabil’deki bir diplomat, kesintinin dün akşam saatlerinde resmi bir uyarı yapılmadan gerçekleştirildiğini söylüyor. Taliban’ın “bir sonraki duyuruya kadar” kesintinin devam edeceğini söylediğini belirtiyor.
ajanslar
