Arabulucuların Hamas’a baskı yaparak ABD’nin planını kabul etmesini istedikleri ileri sürülürken örgüt içinde planın “tek taraflı ve adaletsiz” olduğu yönünde itirazlar var. Kaynaklar, iki gün içinde resmi yanıt beklendiğini aktarıyor.
Axios’un haberine göre Katar, Mısır ve Türkiye; ABD Başkanı Donald Trump’ın Gazze için sunduğu plana olumlu cevap vermesini için Hamas’a baskı yapıyor. Farklı kanallardan yansıyan bilgiler ise örgüt saflarında teklifin “adaletsiz” bulunduğunu ve reddedilmesine eğilim olduğunu belirtiyor.
Arabulucular arasında yer alan Katar Başbakanı Muhammed bin Abdurrahman Al Sani ile Mısır istihbarat şefi Hasan Mahmud Reşad’ın pazartesi gecesi Doha’da Hamas liderleriyle görüştüğü, salı günü ise görüşmelere MİT Başkanı İbrahim Kalın’ın da katıldığı bildirildi. Toplantılarda planın çerçevesi ve uygulanabilirlik takvimi ele alındı.
Axios’un görüştüğü bir kaynağa göre Al Sani, pazartesi günkü toplantıda Hamas’a “daha iyi bir anlaşma sağlanamayacağını” söyleyerek, Trump’ın savaşı bitirmeye kararlı olduğuna inandığını ve bunun Hamas açısından güvence sayılması gerektiğini aktardı. Aynı kaynağa göre Hamas, teklifi iyi niyetle inceleyeceğini bildirdi. Katar da pazartesi yaptığı açıklamada önerinin “sorumlulukla değerlendirileceğini” duyurdu.
Washington’un beklentisi: Üç ülkenin “evet” için ikna çabası
Axios’un bir diğer haberinde, Trump yönetiminin özellikle Katar, Mısır ve Türkiye’nin Hamas’ı “evet” demeye ikna etmesini beklediği vurgulandı. ABD’li bir yetkiliye göre Hamas’a baskı için “finansmanın kesilmesi ve örgütün yalnız bırakılması” masada tutuluyor. Aynı yetkili, “Bu aktörler söz konusu olduğunda hiçbir şey kesin değil” ifadesiyle temkin çağrısı yaptı.
Trump, planı pazartesi günü Beyaz Saray’da İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’yla ortak basın toplantısında açıkladı; Netanyahu da teklife onay verdi. Trump ertesi gün, Hamas’ın “üç ya da dört gün” içinde yanıt vermesi gerektiğini, anlaşma olmazsa “bedelini cehennemde ödeyeceğini” söyledi.
Teklife göre kalan 48 İsrailli rehinenin 72 saat içinde serbest bırakılması öngörülüyor. Karşılığında İsrail; müebbet hapis cezası alan 250 Filistinli mahkûmu, 7 Ekim 2023 sonrası gözaltına alınan ve aralarında tüm kadınlarla çocukların bulunduğu bin 700 Gazzeliyi serbest bırakacak; ayrıca her bir İsrailli rehinenin naaşı için 15 Gazzelinin cenazesini teslim edecek.
Plan, İsrail’in Gazze’den üç aşamada çekilmesini, Hamas’ın silahsızlandırılmasını, Gazze’nin askerden arındırılmasını ve bölgeye kesintisiz insani yardım girişini içeriyor. Ancak kesin bir takvim yok. Yönetimin, Hamas ya da Filistin Yönetimi’nin yer almadığı uluslararası bir geçiş hükümetine devredilmesi de maddeler arasında. Hamas ise Filistin devleti tanınmadan silah bırakmayı reddediyor; İsrail de bu koşulu kabul etmiyor.
Çelişkili sinyaller
Hamas’ın yaklaşımına dair farklı değerlendirmeler öne çıkıyor. BBC’nin üst düzey bir Hamas yetkilisine dayandırdığı haberde, örgütün “yeni bir işgal biçimi” gördüğü sözde Uluslararası İstikrar Gücü’ne karşı çıktığı belirtildi. Aynı kaynak, teklifin “İsrail’in çıkarlarına hizmet ettiğini” ve “Filistin halkının çıkarlarını yok saydığını” söyleyerek muhtemel ret sinyali verdi.
Buna karşın Suudi Arabistan merkezli Şarku’l Avsat’ın aktardığı Hamas kaynakları, planı “tek taraflı ve adaletsiz” bulmakla birlikte, önerinin “olumlu” biçimde inceleneceğini bildirdi. Bu kaynaklar, BBC’deki iddiaları yalanlayarak Gazze içindeki yetkililerin dışarıdaki liderlerle yaptıkları temaslarda, savaşın bitmesi için plana olumlu yanıt verilmesinin önemini vurguladıklarını; askeri kanadın da bu yaklaşımı paylaştığını ileri sürdü.
BBC’ye göre Hamas açısından kilit nokta, ilk 72 saatte tüm rehineleri teslim etme şartı; zira bu, örgütün elindeki temel pazarlık kozunu ortadan kaldırabilir. Haberde, Gazze’deki Hamas lideri İzzeddin el-Haddad’ın “savaşı sürdürmeye kararlı” olduğu; rehinelerin kontrolünün Gazze dışında bulunmaması nedeniyle dış liderlerin son görüşmelerde geri planda kaldığı öne sürüldü.
Kaynaklar, Hamas’ın resmi yanıtı için kesin bir tarih verilmediğini, ancak arabulucuların yaklaşık iki gün içinde cevap talep ettiğini belirtiyor. Plan maddelerinin ayrıntılı olduğuna, buna karşın uygulanmasına dair gerçek güvencelerin netleşmediğine dikkat çekiliyor. Rehinelerin serbest bırakılma takviminde bazı düzeltmelerin gerekebileceği; özellikle Gazze içinde hayatını kaybeden rehinelerin defin yerlerinin tespiti için zamana ihtiyaç duyulabileceği ifade ediliyor.
harici
