Netanyahu'nun Ulusal Güvenlik Danışmanı: İran'ın İsrail'i yok etme hedefine ulaşma isteğini bombalarla yok edemezsiniz

İsrail Başbakanı Netanyahu'nun Ulusal Güvenlik Danışmanı Tzachi Hanegbi, cuma günü İsrail televizyonuna verdiği mülakatta İran'ın nükleer programının "kinetik yollarla yok edilemeyeceğini" ancak İsrail'in "en azından İran'ın nükleer ilerlemesini geciktirdiğini" söyledi.

Hanegbi, “Toparlanma ve bir kez daha İsrail'i yok etme hedefine ulaşma isteğini bombalarla yok edemezsiniz” derken "Bunu sadece Amerikalılar gerçekleştirebilir. Sadece Başkan Trump ‘iyi bir anlaşma’ denen şeyi sağlayabilir; İran'ın nükleer silah programını isteyerek söktüğü, ağır bir bedel ödediği ama aynı zamanda önemli faydalar elde ettiği bir anlaşma," diye ekledi.

ABD Başkanı Trump da dün Truth Social'da yaptığı paylaşımda İran'ı "geriye hiçbir şey kalmadan önce" anlaşma masasına dönmeye çağırdı. Tahran görüşmeleri süresiz olarak askıya aldığını açıklasa da ABD'li yetkililer, İsrail saldırısını gerçekleştirmeden önce İranlı muhataplarıyla görüşmek üzere pazar günü Umman'a uçması planlanan Trump'ın Orta Doğu temsilcisi Steve Witkoff'un seyahat planlarını değiştirmediğini söyledi. Tahran, İsrail saldırısının "koordinasyonu ve yetkilendirmesindeki rolü nedeniyle" ABD'yi suçluyor.

Analistler ne diyor?

ABD'de yayın yapan Washington Post'un haberine göre; Avrupa Dış İlişkiler Konseyi'nin Orta Doğu program direktör yardımcısı Ellie Geranmayeh, İsrail'in askerî baskısının müzakerelerde ABD'nin elini güçlendireceği fikrinin “İran liderliğinin ruh halini yanlış okumak” olduğunu söyledi. Geranmayeh, Netanyahu ve diğer İsrailli yetkililerin Trump'ı “İran'a sıfır zenginleştirmeyi kabul ettirebileceğine” ikna etmiş göründüğünü, Trump'ın "şahin siyasi müttefiklerinin de onu İran'ın askeri baskı altında teslim olacağına ikna ettiğini" söyledi. Ancak bu hatalı varsayımların “bumerang gibi döneceği” uyarısında bulunan Geranmayeh, Trump'ın ilk dönemindeki azami baskı kampanyasının İran'ı daha uyumlu hale getirmede başarısız olduğuna işaret eti.

Geranmayeh, “İran'ın nükleer program oyun kitabı, köşeye sıkıştığında geri çekilmek yerine müzakereler için koz olarak daha fazla kart kazanmayı tercih edeceğini gösteriyor” dedi.

Geranmayeh, Trump'ın en yakın Körfez müttefikleri olan Katar, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri'nin, çatışmaya yakınlıkları ve bölgesel yansımalar tehdidi göz önüne alındığında İsrail saldırılarını “hiç desteklemediklerini” söyledi. Zayıflamış bir İran'ın Körfez'deki rakipleri için "kötü bir şey olarak algılanmadığını" aktaran Geranmeyah, yine de bölge çapında bir çatışmayı tetikleyebilecek İran misillemesinin Körfez'de tedirginlik yaratacağını söyledi.

Yine Washington Post'a konuşan Uluslararası Kriz Grubu'nun Körfez ve Arap Yarımadası Projesi Direktörü Yasmine Faruk, İran'la gerilimi düşürmek için yıllardır gösterdikleri çabalara rağmen Körfez'deki Arap ülkelerinin “İsrail'in tüm bunları sabote ettiğini” gördüklerini söylüyor.

Eski bir İsrail istihbarat yetkilisi olan Oded Ailam da İsrail'in ABD'nin İran'la müzakereleri sürdürmesine karşı olmadığını söyledi. Ancak Aliam, İsrail hükümetinin askeri harekatının İran rejiminin çöküşüne yol açmasını da umuyor olabileceğini ve İsrailli istihbarat yetkililerinin Ayetullah Ali Hamaney rejiminin devrilmesi halinde ülke içindeki muhalif güçlerin İran'ın nükleer programının tasfiye edilmesini kabul edeceğini düşündüklerini söyledi.

"Rejimin düştüğünü görene kadar daha fazlasını göreceğiz"

İsrail parlamentosu Knesset'in Dış İlişkiler ve Güvenlik Komitesi üyesi Ohad Tal, Washington'un İsrail'in “nükleer plandan gerçekten kurtulmanın tek yolunun İran rejimini yıkmak olduğu” görüşüne katılacağını umduğunu söyledi. Tal, "Bunu anlıyoruz, dolayısıyla bu askerî harekâtın önümüzdeki birkaç gün içinde sona ermesini beklemiyorum. Rejimin düştüğünü görene kadar daha fazlasını göreceğiz," dedi.

Arap hükûmetleri diken üstünde

Tahran'ın İsrail'i caydırmak için konvansiyonel silahların yanı sıra vekil güçler kullanarak misilleme yapması ihtimali bazı Arap hükûmetleri için tedirginlik yaratıyor. Bu hükûmetlerin bir kısmı, İsrail saldırıları başlar başlamaz İran'a söz konusu saldırılarda hiçbir rol oynamadıklarına dair güvence verirken Tahran'ın da olası yanıtlar için kendi hükûmetlerini kullanmamasını istediler.

Resmî bir açıklamaya göre Ürdün Dışişleri Bakanı Ayman Safadi, Cuma günü İranlı mevkidaşıyla yaptığı telefon görüşmesinde “Ürdün hiç kimse için bir savaş alanı olmayacak ve hava sahasına yönelik her türlü ihlale karşı koymak için tüm imkânlarını kullanacaktır” dedi/t24