Trump-Erdoğan fotoğraf kadrajında neler görüyorsunuz. Ben şunu gördüm:
Yıl, 1916. ABD’nin en büyük savunma ve havacılık şirketi Boeing, Amerikalı keresteci William E. Boeing tarafından Washington eyaletinin Seattle şehrinde “Pacific Aero Products Company” adıyla kuruldu. Bir yıl sonra adı “Boeing Airplane Company” oldu. Yıllar içinde uçak şirketleri alarak, ismini, merkezini değiştirerek hep büyüdü…
Yıl, 1997. Boeing bugün mevcut yapısına, büyük rakibi McDonnell Douglas şirketi birleşmesiyle kavuştu. Ki, Soğuk Savaş bitimiyle satışları azalınca birleşme kaçınılmaz olmuştu…
Yıl, 2018-2019. İki adet (737 Max) Boeing düştü, 346 kişi öldü. Havayolu şirketleri 387 adet (737 Max) Boeing alımını iptal etti. Şirket otuz bin çalışanını işten çıkardı. 2,4 milyar dolar zarar açıkladı.
Yıl, 2022. Netflix, Downfall: The Case Against Boeing adlı belgeselinde düşen uçakların nedenlerini araştırdı. Boeing, McDonnell Douglas ile birleşerek kurumsal kültürünü alt üst etmişti. Öyle ki kazadan önce, Federal Havacılık İdaresi’nin uyarılarını dinlememişlerdi. ABD Temsilciler Meclisi soruşturma başlattı ayrıca aileler davalar açtı. Boeing 2,6 milyar dolar daha kaybetti. Bu arada 737 Max sorunları sürdü gitti…
Bitmedi: Gazze’yi unutmadım geleceğim.
AKP-BOEING AŞKI
Boeing son yıllardaki ardı ardına gelen zararlarının önüne geçmek için ne yaptı? Bu soru bizi yakından ilgilendiriyor.
Türkiye-Boeing ilişkisi İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra başladı. 1960’larda (707 gibi) jet uçakları alındı.
Yakın ilişki 2003 yılı itibarıyla AKP iktidarı ile başladı. Ayrıntıya boğmayayım:
2012’de 15 adet, 2013’te 70 adet, 2014’te 15 adet, 2018’de 30 adet gibi alımlar yaptı. Ki bu şirketten sadece uçak alınmıyor, savunma sanayi iş birliğini de anımsatayım; -örneğin- JDAM güdüm kitleri gibi mühimmat paketleri alındı vs.
Bu alımların sebeplerinin başında şu geliyor:
Bu salt ticari ilişki değil; aynı zamanda Beyaz Saray Oval Ofise girmenin aracı, barametresi! Ve dikkat ediniz siyasi ilişkiler gerginleştiğinde Boeing’ten alışveriş yapılıyor.
Para, Washington’da kapı açar, kapitalizmin başkenti kapıları kuruş almadan açılmaz. Sadece Türkiye değil, Suudiler gibi Arapların hep yaptığı bu tür alımlardır.
Sadece uçak sanmayın; Katar, Boeing ile enerji işi yapıyor!
Bu arada şu bilgiyi eklemezsem eksik kalır; bu “diplomatik” ilişkilere kapı açan Boeing sadece oturup müşteri gelmesini beklemiyor. Mesela:
Boeing’in sadece 2008’den 2010’a kadar 52,29 milyon dolar lobi faaliyetlerine harcama yaptığı ortaya çıktı. Keza:
Yıl, 2021. Washington’da faaliyet gösteren JL Manufacturing firması ile diğer bazı yükleniciler, Boeing’in askeri uçak parçaları işlerinde rüşvet vererek sözleşmeler elde etme suçlamasıyla yargılandı. Bu sadece tespit edilen…
Gelelim en can alıcı noktaya:
SOYKIRIMCI 15 ŞİRKETTEN BİRİ
Evet Boeing, Gazze’nin neresinde?
Yıl, 2025. Boeing üç yıl önce sözleşme yaptığı, İsrail’e KC-46A tanker uçaklarını teslim etti.Bu tip uçaklar, savaş jetlerinin uzun uçuşlarında hava ikmali yapmalarına olanak sağlıyor.
Yıl, 2024. İsrail, Boeing’ten 25 adet F-15IA savaş uçağı almak için 5,2 milyar dolarlık anlaşma imzaladı.
Yıl, 2023. Boeing tarafından üretilen JDAM gibi modifiye, GBU-39 “Small Diameter Bombs” gibi hassas bombalar İsrail’e teslim edildi. Bu mühimmatlar, Refah mülteci kampı ile El-Sardi ve Et-Tabiin okullarının bombalanması da dâhil olmak üzere çok saldırıda kullanıldı.
Ve bakınız:
Boeing ürünlerinin (uçaklar, teçhizat, mühimmat) teslimi ABD hükümetinin izni ve denetimiyle oluyor.
Mesela: Boeing’in İsrail Hava Kuvvetleri’ne Gazze’ye yönelik hava saldırılarının ilk haftasında bin adet küçük çaplı “akıllı” bomba gönderdi ve bu mühimmat ABD Hava Kuvvetleri üssünden sevk edildi.
Gazze saldırısından önce zor durumdaki Boeing’in hisse senedi fiyatları, İsrail ile yaptığı ek silah sözleşmeleri nedeniyle yükseldi; Gazze’nin kanından besleniyorlar…
Ya bize ne oluyor?
Boeing siparişi yine gündemde: Trump, görüşme öncesi kendi sosyal medya hesaplarından, “Cumhurbaşkanı Erdoğan ile birçok ticari ve askeri anlaşma üzerinde çalışıyoruz; bunlar arasında büyük ölçekli Boeing uçak alımı da var” şeklinde açıklama yaptı!
Uluslararası Af Örgütü, Eylül 2025’te yayımladığı raporunda Boeing’i, İsrail’in Filistinlilere yönelik işlediği soykırım, işgal ve ayrımcılığa ekonomik destek veren 15 şirketten biri olarak kara listeye aldı.
Siz de… O fotoğraf kadrajına bu bilgilerle bakınız.
AKP’nin ne kadar hamaset rekortmeni olduğunu da anlarsınız!
Soner Yalçın/Sol
