Şangay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) zirvesi liderler bildirgesinin bir bölümünde, üye ülkeler İsrail ve Amerika Birleşik Devletleri’nin Haziran 2025’te İran İslam Cumhuriyeti’ne yönelik askeri saldırılarını kesin bir dille kınadı.
Bugün (Pazartesi) sabah saatlerinde, Şangay İşbirliği Örgütü devlet başkanları zirvesi üye ülke liderlerinin katılımıyla Çin’de resmen başladı.
İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, konuşmasında Şangay liderlerine hitaben şunları söyledi:“İran İslam Cumhuriyeti, Şangay İşbirliği Örgütü’nün, uluslararası düzenin çok kutuplulaşmasında önemli dayanaklardan biri olduğuna inanıyor. Bu örgüt, daha barışçıl bir dünya oluşturmak ve aynı zamanda ekonomik işbirliklerinin genişlemesi için daha elverişli bir küresel ortam meydana getirmek amacıyla, eşzamanlı olarak, fiili, somut ve şeffaf adımlar atmalıdır.”
Şanghay Ülkelerinden Barış Komitesi Önerisi
Pezeşkiyan konuşmasının bir başka bölümünde şu noktanın altını çizdi:“İran İslam Cumhuriyeti’nin, barış inşa edilmesi ve tek taraflı yaptırımların etkisini azaltmak için mali işbirliğini güçlendirmek olan iki temel ihtiyacın daha örgütlü bir biçimde takip edilmesi hususunda özel önerisini vurgulamak isterim.
Barış inşası alanında, üye ülkelerin dışişleri bakanlarından oluşan bir komite kurulması gereklidir. Bu komite, bölgesel barış ve güvenliği tehdit eden çeşitli krizler hakkında istişarelerde bulunmalı, kriz yönetimine dair fiili öneriler hazırlamalı ve bunların takibi için mekanizmalar ortaya koymalıdır.
Bu komite, potansiyel veya fiili her türlü kriz karşısında, herhangi bir üyenin talebi üzerine derhal toplanabilmeli ve örgütün fikri ve fiili kolu olarak uygun bir rol üstlenmelidir. Özellikle bir üyenin egemenliği ihlale uğradığında, bu mekanizma hemen tepki vermeli ve farklı yollarla, egemenliği ihlal edilen üyeyi desteklemek için çaba göstermelidir.”
İsrail ve ABD’nin Askeri Saldırısına Kınama
Çeşitli ülkelerin devlet başkanlarının konuşmalarının ardından, Şanghay zirvesinin ilk gününde bir bildiri yayımlandı.
Çin’de bugün (Pazartesi) yapılan Şanghlay İşbirliği Örgütü zirvesi liderler bildirgesinde, üye ülkeler Haziran 2025’te İran İslam Cumhuriyeti’ne karşı İsrail ve ABD tarafından gerçekleştirilen askerî saldırıları kesin bir dille kınadı.
Şangay liderleri şu ifadelerde bulundular:“Bu tür saldırgan eylemler, sivil tesislere, özellikle de nükleer-enerji altyapılarına yönelik olup, sivillerin ölümüne yol açmıştır. Bu durum, uluslararası hukukun ve Birleşmiş Milletler Şartı’nın ilkeleri ve kurallarının açık ihlali ve İran İslam Cumhuriyeti’nin egemenliğine saldırı anlamına gelmektedir.
Nükleer güvenlik ve nükleer tesislerin korunması her daim güvence altına alınmalıdır.”
20’den Fazla Anlaşma ve Bildiri İmzalandı
Bugün (1Eylül Pazartesi) düzenlenen bu zirvenin sonunda İran Cumhurbaşkanı Pezeşkiyan ve diğer liderler, Şangay İşbirliği Örgütü’nün güvenlik tehdit ve meydan okumalarıyla mücadele için kapsamlı bir merkez kurulmasına dair anlaşma, uyuşturucuyla mücadele merkezi kurulması anlaşması, örgütün 10 yıllık stratejisi, yapay zekâ alanında işbirliği, uyuşturucuyla mücadele, yeşil sanayi, bilimsel ve teknolojik işbirliği, çok taraflı ticaret, enerjide sürdürülebilir kalkınma, vb. olmak üzere çeşitli alanlarda 20’den fazla belge ve bildiriyi imzaladılar ve bu anlaşmalar, üyelerin çeşitli konulardaki görüşlerinin yakınlaşmasının bir sonucu olarak değerlendirilmektedir.
