Türkiye ile Suriye arasında normalleşme süreci kapsamında
atılan ilk güven artırıcı adımlar, Suriye muhalefetini bölmeye yetti. Ebu
Zeydin Sınır Kapısı’nın açılmasına tepki gösteren Şam Cephesi, bir süredir
düzenlediği protestoların ardından yayınladığı açıklamada, “Suriye Geçici
Hükümeti” ile işbirliğini askıya aldığını duyurdu.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Suriye Devlet Başkanı
Beşar Esad arasında karşılıklı verilen sıcak mesajlar, sahada bir dizi olumlu
adımı da beraberinde getirmişti. İki ülke arasında güvenin yeniden tesis
edilmesinin ilk adımı olarak Ebu Zeydin Sınır Kapısı geçişlere açılmış,
Gaziantep-Halep yolunda genişletme çalışmaları başlatılmıştı.
Ancak bu adımlar, Suriye muhalefeti içindeki bazı gruplar
tarafından “bölgeyi Şam’a teslim etmenin öncülleri” olarak değerlendirildi. Ebu
Zeydin Sınır Kapısı’nın açılmasına karşı başlatılan protestolar, geçen hafta
kopuşa kadar gitti.
İLİŞKİLER DURDURULDU
Yerel kaynaklar, bölgede yaşanan protestolar konusunda 4
Eylül Çarşamba günü Gaziantep’te bir toplantı düzenlendiğini bildirdi. Bu
görüşmede protestolara öncülük eden Şam Cephesi liderleri ile sözde Suriye
Geçici Hükümeti Başbakanı Abdurrahman Mustafa arasında sert tartışmalar
yaşandığı kaydedildi.
Mustafa’nın, kapının açılmasına karşı çıkan Ahrar el-Şarkiye
ve Şam Cephesi’ni “terör yaratmakla” suçladığı, bu grupların ise Mustafa'yı
“kendi kişisel çıkarları için Türk yetkililer nezdinde itibarlarını
zedelemekle” eleştirdiği belirtildi.
Toplantının ardından Şam Cephesi’nden yapılan açıklamada,
sözde Başbakan Abdurrahman Mustafa’nın Halep kırsalındaki “halk hareketi”ne
sabotaj düzenlediği, kendilerine yönelik de “eşi benzeri görülmemiş bir
düşmanlık” sergilediği belirtildi. Mustafa’nın istifasının ve yeni bir hükümet
kurulmasının istendiği açıklamada, grubun sözde “Suriye Geçici Hükümeti” ile
ilişkilerini askıya aldığı bildirildi.
‘GÜÇ DENGESİ DEĞİŞEBİLİR’
ABD Kongresi tarafından finanse edilerek Arapça yayın yapan
Al Hurra sitesi, Şam Cephesi’nin bildirisinin “muhalefetin içindeki derin ayrılıkları
gün yüzüne çıkardığını” yazdı. Siteye konuşan Harmon Çağdaş Araştırmalar
Merkezi'nden Dr. Samir Abdullah, bu gelişmenin “bölgedeki siyasi ve saha
gerçekliği üzerinde büyük yankıları olabilecek önemli bir dönüşüm” olduğunu
belirtti. Abdullah’a göre Şam Cephesi’nin Geçici Hükümet ile temasını kesmesi,
muhalefet içindeki güç dengesini değiştirebilir.
Suriye Hükümeti’ne yakınlığı ile bilinen El Vatan gazetesi
ise, “artık Türkiye’nin, Suriye’nin kuzeyinde maaş, silah, lojistik ve siyasi
destek vererek hayatta kalmasını sağladığı milislerin kontrolünü elinde
tutamadığını” ileri sürdü. El Vatan’a konuşan gözlemciler, Ebu Zeydin’in açık
kalması konusunda bölgedeki “askeri polis” ile Şam Cephesi militanları arasında
çatışma potansiyelinin yüksek olduğunu kaydetti.
‘İLK ADIM’
Türkiye-Suriye normalleşmesi kapsamında, geçen haftalarda
Suriye Hükûmeti’nin yönettiği bölgeler ile muhalefetin kontrolündeki bölgeler
arasında geçişi sağlayan Ebu Zeydin Sınır Kapısı, 4 yıl aradan sonra yeniden
ticari geçişlere açılmıştı. Bunun üzerine protestolara başlayan Şam Cephesi,
kapıya yakın bir yerde nöbet çadırı kurmuş ve gelen ticari kamyonları geri
çevirmeye başlamıştı.
Şam Cephesi’nden bir protestocu, kapının açılmasını şu
ifadelerle yorumlamıştı: “(Ebu Zeydin’in açılması) Türkiye-Suriye normalleşmesi
doğrultusunda Türkiye’nin ele geçirdikleri bölgeleri Esad rejimine devir
edeceğine dair ilk adım.”
TÜRK BAYRAKLARINI YAKMIŞLARDI
Halep’in kuzey kırsalında etkili olan Şam Cephesi, 2014
yılında Suriye Ordusu’na karşı savaşmak üzere İslami Cephe, Mücahid Ordusu,
Nureddin Zengi Hareketi, Fastakim Kama Umirt ve Doğruluk ile Gelişim
Cephesi’nin birleştirilmesiyle oluşturuldu. Koalisyona 2015 yılında Batı
destekli Hazm Hareketi de dahil oldu.
Bu grupların bir kısmı “ılımlı” olarak nitelenirken, bir
kısmı Selefi militanlardan oluşuyordu. Şam Cephesi’ni oluşturan gruplar birkaç
kez kendi içinde çatıştı, grup feshedildi ve tekrar oluşturuldu. Şam
Cephesi’nin Öncüpınar Sınır Kapısı’nın Suriye tarafı olan Bab el-Seleme Sınır
Kapısı’nın yönetiminde önemli bir rol oynadığı belirtiliyor. Geçen ay bu sınır
kapısında bulunan Türk bayrakları, Kayseri’de yaşanan kışkırtmanın ardından
silahlı militanlar tarafından yakılmış, geçiş yapan Türk tırları kurşunlanmıştı.
PKK/YPG’YLE UZLAŞMAYA HAZIRLAR
Ebu Zeydin Sınır Kapısı’nın açılmasına ve Ankara-Şam
yakınlaşmasına karşı olan bu muhalif gruplar, Türkiye’yi PKK/YPG’ye katılmakla
tehdit ediyorlar. Sınır kapısının açıldığı ilk günlerde bir protesto düzenleyen
bu gruplar, doğrudan ellerindeki pankarta “SDG ile ilişkileri
normalleştirmemiz, Rejim ile ilişkileri normalleştirmemizden daha kolay.”
yazmışlardı.
Nitekim Şam Cephesi, daha 2015 yılında PKK/YPG ile üç
maddelik bir anlaşma imzalamıştı. Şam Cephesi’nin o dönemki üst düzey yetkilisi
Şeyh Abdullah el-Osman, Suriye Ordusu’nun Afrin üzerindeki tehditleri nedeniyle
YPG’yle işbirliğine ihtiyaç olduğunu, YPG’ye askeri destek vereceklerini
söylemişti.
Osman “YPG ile Afrin’de İslami şeriatı uygulama konusunda
uzlaştıklarını” ifade etmişti. Zeytin Dalı Harekâtı ile birlikte ise Şam
Cephesi’nin bu sözde anlaşması ortadan kalkmıştı./aydınlık