ABD dolarının dünya piyasasındaki hegemonyası yıllardır devam ediyor. Piyasalarda sıkça söz edilen "Petrodolar" terimi, ABD dolarının dünya piyasasında ham petrol işlemlerinde kullanılan para birimi olarak oynadığı role atıfta bulunuyor. Bu anlaşmanın kökleri 1970'lere, ABD'nin altın standardından çıkmasından kısa bir süre sonra ABD ve Suudi Arabistan'ın küresel ekonomi için geniş kapsamlı sonuçlar doğuracak bir anlaşma yapmasına dayanıyor. Küresel finans tarihinde çok az anlaşma petrodolar anlaşmasının ABD ekonomisine sağladığı kadar fayda sağlamıştır.

ABD TAHVİLLERİ İÇİN CAN SUYU OLDU

1973'teki petrol krizinden sonra resmileşen Petrodolar Anlaşması, Suudi Arabistan'ın petrol ihracatını yalnızca ABD doları cinsinden fiyatlandırmasını ve petrolden elde ettiği gelir fazlasını ABD Hazine tahvillerine yatırmasını öngörüyordu.

Bunun karşılığında ABD de krallığa askeri destek ve koruma sağlıyordu. Bu anlaşma her iki taraf için de bir kazan-kazan durumuydu; ABD istikrarlı bir petrol kaynağı ve borçları için tutsak bir pazar kazanırken, Suudi Arabistan da ekonomik ve genel güvenliğini güvence altına aldı.

EKONOMİK SÖMÜRGECİLİK ALETİ OLDU

Petrolün tek başına ABD doları cinsinden satılması, petrol ve finans kategorilerinin ötesinde bir öneme sahip. Petrolün ABD doları (DXY) cinsinden satılmasını zorunlu kılan anlaşma, doların dünyanın rezerv para birimi olma statüsünü yükseltti. Bu da ABD ekonomisini derinden etkiledi. Petrol satın almak için dolara olan küresel talep, para biriminin güçlü kalmasına yardımcı olarak ithalatı Amerikalı tüketiciler için nispeten ucuz hale getirdi. Ayrıca, yabancı sermayenin ABD Hazine tahvillerine akması düşük faiz oranlarını ve güçlü bir tahvil piyasasını destekledi.

DOLAR SALTANATI ÇÖKÜYOR

Tüm bu durumlar göz önüne alındığında ABD'nin yıllardır uyguladığı dolar politikası sebebiyle ekonomik sömürgecelik faaliyetleri korundu. Dünyada devam eden dolar hegemonyasına karşı çıkış ile birlikte ülkelerin dış ticarette kendi para birimlerini kullanması fikri yaygınlaşıyor.

Rusya, Çin Halk Cumhuriyeti, Brezilya, Hindistan ve Güney Afrika gibi ülkelerin öncülük ettiği BRICS topluluğu; Yeni Kalkınma Bankası ve dolara karşı alternatif para birimi çalışmalarına başladı.

Brezilya Devlet Başkanı Luiz Inacio Lula da Silva, 2023 yılında Güney Afrika'nın başkenti Johannesburg düzenlenen BRICS zirvesinin açılışında "BRICS üyeleri arasında ticaret ve yatırım işlemleri için bir para biriminin oluşturulması ödeme seçeneklerimizi artırır ve kırılganlıklarımızı azaltır." ifadelerine yer verdi./aydınlık