Rasthaber -  Savaş şiddetleniyor, yıkım büyüdükçe Türkiye'nin Filistin'e ihracatı artıyor. İsrail'e ticaret yasağı sonrası başlayan artış Eylül'de de sürdü.

TÜİK'in açıkladığı dış ticaret istatistiklerine göre, gümrüklerin İsrail'e kapatılmasıyla sıçrayan Filistin'e ihracat bu ay da rekor kırdı. 

Geçen yıl Eylül ayında Türkiye’den Filistin’e 14 milyon dolar ihracat yapılmıştı. Bu tutar bu yıl yaklaşık 12 kat artarak 178 milyon dolar oldu. 

Böylece İsrail'le ticari ilişkilerin resmen koparıldığı tarihten bu yana gözlenen artış yüzde 1800'ü aştı.

Demir-çelik satışı hız kesmiyor

Gazze’ye en yoğun saldırıların yaşandığı aylardan biri Ocak’tı. Bu ay Türkiye’den Filistin’e hiç demir ve çelik gitmedi. Sadece 1284 dolar değerinde demir-çelikten üretilen eşya gönderildi.

İsrail’e ihracatın durdurulması için yükselen çağrılarla eş zamanlı Filistin’e demir-çelik ihracatı da kademeli olarak yükseldi. 

İsrail’e ihracatın tamamen durdurulduğu Mayıs’ta Filistin limanlarına 600 bin dolarlık demir-çelik ve ürünü gönderildi. Takip eden aylarda düzenli olarak artan bu tutar Eylül’de 50 milyon doları gördü.

Zaten yasaklama öncesine dek Türkiye’den İsrail’e ayda ortalama 77 milyon dolarlık demir-çelik ihracatı yapılıyordu. Hatta saldırıların başladığı 2023 Ekim’inde İsrail’e 54 milyon dolarlık demir-çelik gönderilmişti. Bu tutar, bugün Filistin’e gönderildiği iddia edilen demir-çelik değerine çok yakın. Bu durum, aynı şirketlerin satış sözleşme ve taahhütlerini aynı şekilde sürdürdüklerini, yalnızca alıcıyı İsrail yerine Filistin gönderdiklerini düşündürüyor.

İskenderun çeliği kime gidiyor?

Filistin limanlarına ihracat Türkiye’de üç gümrük noktasında yoğunlaşıyor. Bunlar sırasıyla Mersin, Aliağa ve İskenderun gümrükleri. Mersin ve Aliağa limanlarından taşınan ya da aktarılan yük çeşitliliği geniş bir yelpazeye sahip. İskenderun Limanı’ysa büyük oranda demir-çelik üreticilerine çalışıyor.

İskenderun Türkiye’nin en önemli metal sanayi merkezlerinden biri. İskenderun, Payas, Dörtyol ve Osmaniye dörtgeninde başta yassı demir olmak üzere birçok demir çelik ürünü imal ediliyor. Bölgedeki en büyük üreticiler şöyle: İSDEMİR (OYAK), Tosyalı, Koç Metalurji, Atakaş, MMK Metalurji (Rusya-Atakaş ortaklığı).

Filistin'in dikenli tel ihtiyacı katlanmış!

Demir-çelik ticaretinin ayrıntıları da kullanım alanın İsrail olabileceğine işaret ediyor.

İsrail’e ihracatın durdurulduğu Nisan ayında Türkiye’den Filistin’e ilk defa 5 ton dikenli tel gönderildi. Sevkiyat ilerleyen aylarda 265 tonu gördü. Son 5 ayda toplam 579 ton dikenli tel Filistin limanlarına ulaştı. Bu ticaretten Türkiye’deki patronlar 600 milyon dolar kazandı.

Demir-çelik ihracatının yüzde 80’inden fazlasını inşaatlarda kullanılan yivli demir çubuklar oluşturuyor. Filistin’e sadece Eylül ayında 73 bin ton yivli demir çubuk satıldı.

Yüz metrekarelik bir alana inşa edilecek 5 katlı bir bina için ortalama 30 ton demir gerekiyor. Bu hesaba göre Türkiye’den Filistin’e 3 ayda gönderilen 90 bin tonu aşkın yivli demirle yüzlerce bina inşa edilebilir, köprüler, tüneller, altyapı projeler yapılabilir.

Ancak ihracatın katlandığı son altı ayda Filistin’in herhangi bir bölgesinde inşaat veya sanayide gözle görülür bir faaliyet artışı yok.

Aksine Filistin yerle bir olmuş durumda. Son veriler Gazze’nin yüzde 86’sının yıkıldığını gösteriyor. Filistin’in Türkiye’ye yaptığı sınırlı ihracatın da azalıyor olması bunu kanıtlıyor.

60 milyon doları aşan demir ihracatı Türkiye’nin 2019 yılında Filistin’e yaptığı toplam ihracata eşit. Türkiye Filistin’e geçen yılın tümünde yalnızca 282 bin dolarlık demir-çelik ihraç etmişti.

İsrail’e dolaylı ihracat her ay dış ticaret verilerinin açıklamasıyla bir kez daha gündeme geliyor. Saray’a bağlı İletişim Başkanlığı ise bu tezi reddediyor. Gerekçe olarak Filistin Milli Ekonomi Bakanlığı’nın “mallar sadece Filistin’de kullanılıyor” açıklaması gösteriliyor. 

Türkiye'den İsrail ve Filistin'e gönderilen mallar, İsrail'e ait Hayfa ve Aşdod limanları üzerinden bölgeye geçiş yapıyor. Bu limanlarda bazı mallar İsrail mevzuatına uygun kurulan şirketler üzerinden Filistin'e taşınabiliyor. Aynı şekilde Filistin olarak gönderilen malların İsrail'e geçmesi de mümkün.

Bugüne nasıl gelindi?

İsrail'in Gazze'de soykırıma varan saldırıları bir yılı geride bıraktı. Lübnan, Suriye, Yemen ve İran'a uzanan bombardımanlarda on binlerce kişi yaşamını yitirdi.

İsrail ordusu kesintisiz saldırılarını birçok devletin "sessiz" desteğiyle sürdürüyor. Bunlardan biri de Türkiye.

Türkiye'deki NATO üsleri aracılığıyla İsrail'e istihbarat desteği sağlanıyor, Azerbaycan petrolü Türkiye'den limanlarından geçerek İsrail'e ulaşıyor, ABD'nin İsrail'i korumak için gönderdiği savaş gemileri Türkiye'de soluklanıyor...

İsrail'e desteğin görünmeyen yüzündeyse devam ettiği anlaşılan ticari ilişkiler var. 

AKP-MHP iktidarı, baskıların ardından İsrail'le ticareti 9 Nisan'da kısıtladığını, 2 Mayıs'ta tamamen durdurduğunu duyurdu. Haziran itibariyle istatistiklerde İsrail'e ihracat ve ithalat sıfırlandı.

İsrail'le ticaretin kesilmesiyle birlikte Türkiye'nin Filistin'e ihracatı rekor seviyelere ulaştı. Ani artış, Filistin'e giden tüm malların İsrail gümrüklerinden ve limanlarından geçmek zorunda oluşu göz önüne alındığında kamuoyunda şüphe yarattı.

TÜİK verilerine göre, yılın ilk çeyreğinde 10 milyon dolar civarında seyreden ihracat tutarı, İsrail'e ticaretin resmi olarak durdurulduğu Mayıs'ta 5'e katlanarak 50 milyon dolara dayandı. Artış sonraki aylarda da hız kesmedi./sol