Rapora göre, tüketici fiyatları Eylül ayında yüzde 3,08
oranında artmış, yıllık enflasyon 3,24 puan yükselişle yüzde 83,45 olarak
gerçekleşti. Bu dönemde, tüketici yıllık enflasyonu alkol-tütün-altın grubunda
bir miktar gerilerken, diğer alt gruplarda yükseliş kaydetti.
Enflasyondaki artışa en belirgin katkı enerji ve hizmet
gruplarından geldi. Enerji enflasyonu, uluslararası ham petrol fiyatlarına
paralel olarak gerileyen akaryakıt ve tüp gaz fiyatlarına karşın, elektrik,
doğal gaz, şebeke suyu gibi yönetilen/yönlendirilen kalemler ile katı yakıt
fiyatlarındaki gelişmelere bağlı olarak önemli ölçüde yükseldi.
'Ulaştırma hizmetleri ve kira alt gruplarındaki artışlar
öne çıktı'
Bu dönemde, hizmet grubunda yıllık enflasyon tüm alt
gruplarda yükselirken, özellikle ulaştırma hizmetleri ve kira alt gruplarındaki
artışlar öne çıktı. Gıda yıllık enflasyonu alt gruplar genelinde yükseldi.
Temel mal grubunda yıllık enflasyon dayanıklı mallarda gerilerken diğer alt
gruplarda artış kaydetti.
Jeopolitik gelişmelere paralel olarak yüksek seyreden doğal
gaz fiyatlarının yurt içi enerji fiyatlarına yansıması neticesinde elektrik
üretimi ve gaz imalatı öncülüğünde üretici fiyatlarındaki artış hızlanmıştır.
Bu görünüm altında, mevsimsellikten arındırılmış verilerle B ve C
göstergelerinin aylık değişimleri bir miktar yavaşlarken yıllık
enflasyonlarındaki yükseliş devam etti.
Değerlendirmeler Eylül ayında tüketici fiyatları yüzde 3,08
oranında artmış ve yıllık enflasyon 3,24 puan yükselerek yüzde 83,45 oldu. Bu
dönemde B ve C endekslerinin yıllık değişim oranları sırasıyla 2,10 ve 2,01
puan artarak yüzde 74,63 ve 68,09 olarak gerçekleşti.
Alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkıları
incelendiğinde, bir önceki aya göre enerji, hizmet, gıda ve temel mal
gruplarının katkıları sırasıyla 1,55, 1,08, 0,51 ve 0,21 puan artarken,
alkol-tütün-altın grubunun katkısı 0,11 puan azaldı. Mevsimsellikten
arındırılmış verilerle incelendiğinde, aylık artış önceki aya kıyasla B ve C
endeksinde bir miktar yavaşladı.
Aylık fiyat artışları B endeksini oluşturan alt gruplardan
temel mallar ve işlenmiş gıdada zayıflarken, hizmet sektöründe güçlendi. Hizmet
fiyatları Eylül ayında yüzde 3,90 oranında artmış, grup yıllık enflasyonu 3,46
puan yükselişle yüzde 57,76 oldu. Bu dönemde yıllık enflasyon, ulaştırma ve
kirada daha belirgin olmak üzere tüm alt gruplarda artış kaydetti.
'Ulaştırmada enflasyon yüzde 97.98 oldu'
Ulaştırma alt grubunda fiyatların yüzde 6,95 oranında
yükselmesiyle, yıllık enflasyon 7,69 puan artışla yüzde 97,98 seviyesine
ulaştı. Bu gelişmede, servis ücretlerine bağlı olarak otobüs ile şehir içi
yolcu taşımacılığı ile havayolu ve demiryolu yolcu taşımacılığı kalemleri öne
çıkarken, karayolu ile şehirlerarası yolcu taşımacılığı ücretleri geriledi.
Kira alt grubunda aylık artış yüzde 5,45 oranına yükselmiş,
mevsimsellikten arındırmış veriler önceki aylara kıyasla hızlanmaya işaret
etti.
Diğer hizmetlerde fiyatlar aylık bazda yüzde 3,64 oranında
artmış, üniversite ücretlerindeki artış neticesinde eğitim hizmetleri ve trafik
sigortasına bağlı olarak sigorta hizmetleri dikkat çeken kalemler oldu.
Lokanta-otel alt grubunda fiyatlar (yüzde 2,43) önceki aylara kıyasla daha
ılımlı bir şekilde artmış ve alt grup yıllık enflasyonu 0,39 puan yükselişle
yüzde 81,34 olarak gerçekleşti. Temel mal grubunda Eylül ayında yıllık
enflasyon 0,58 puan artışla yüzde 77,49 oldu.
Bu dönemde, yıllık enflasyon dayanıklı mallarda gerilerken
diğer alt gruplarda yükseldi. Dayanıklı mal fiyatları (altın hariç) Eylül
ayında yüzde 0,98 oranında artmış, bu gelişmede elektrikli ve elektriksiz
aletler (yüzde 2,46) öne çıkarken, mobilya fiyatlarındaki gerileme (yüzde
-0,34) daha olumsuz bir görünümü sınırlamıştır. Böylelikle, alt grup yıllık
enflasyonu 1,83 puan azalışla yüzde 89,96’ya geriledi. Yeni sezon etkisinin
izlendiği giyim ve ayakkabı grubunda yıllık enflasyon 2,24 puan artarak yüzde
39,62 oldu. Diğer temel mallarda ise fiyat artışları grup geneline yayılmakla
birlikte kişisel bakım ürünleri ve ev ile ilgili temizlik malzemeleri dikkat
çekmiş, grup aylık enflasyonu 3,01 olarak gerçekleşti. Enerji fiyatları Eylül
ayında yüzde 7,39 oranında yükselmiş, grup yıllık enflasyonu 11,25 puanlık
artışla yüzde 132,98 seviyesine ulaştı.
'Gıda ve içecek fiyatları bir yılda 93,05 arttı'
Elektrik ve doğal gaz mesken tarifelerinde yapılan düzenleme
sonucunda ilgili kalemlerin fiyatları yüzde 20,00 ve yüzde 20,98 oranlarında
yükselerek, enerji grubu fiyat artışının sürükleyicileri oldu. Şebeke suyu
(yüzde 6.96) ve katı yakıt fiyatları (yüzde 6.98) da sergiledikleri artışlar
ile dikkat çekmiştir. Diğer yandan, uluslararası ham petrol fiyatlarıyla uyumlu
olarak, bu dönemde akaryakıt (yüzde -1.34) ve tüp gaz fiyatlarında (yüzde
-1.03) düşüş kaydedildi. Gıda ve alkolsüz içecek fiyatları Eylül ayında yüzde
1.97 oranında artmış, grup yıllık enflasyonu 2.80 puan yükselerek yüzde 93,05
oldu. Yıllık enflasyon işlenmemiş gıdada 2.88 puan artışla yüzde 82.39’a
ulaşırken, işlenmiş gıdada 2.52 puan yükselerek yüzde 102.90 seviyesine geldi.
İşlenmemiş gıda grubunda mevsimsellikten arındırılmış
veriler bu dönemde taze meyve fiyatları kaynaklı olarak taze meyve sebze
fiyatlarında yükselişe işaret etti. Taze meyve ve sebze dışı işlenmemiş gıdada
pirinç, yumurta ve kuruyemiş fiyatlarındaki artışlar öne çıkarken, patates ve
kırmızı et fiyatlarında azalış gözlenmiştir. İşlenmiş gıda fiyatlarında görülen
yüzde 2,73 oranındaki artışta ise temelde ekmek-tahıl, konserve sebze ürünleri
ve şeker ile bağlantılı ürünler etkili oldu. Yurt içi üretici fiyatları Eylül
ayında yüzde 4,78 oranında yükselmiş, yıllık enflasyon 7,75 puan artışla yüzde
151,50 oldu.
Ana sanayi gruplarına göre bakıldığında, yıllık enflasyon
enerji ve dayanıksız tüketim mallarında daha belirgin olmak üzere tüm alt
gruplarda yükseldi. Aylık fiyat artışları sektörler bazında incelendiğinde,
uluslararası doğal gaz fiyatlarını takiben önemli artışlar gösteren
elektrik-gazın yanı sıra suyun arıtılması ve dağıtılması, giyim eşyası,
kömür-linyit, içecek ile inşaat sektörüyle bağlantılı ürünlerin fiyatlarındaki
artışların belirgin olduğu görüldü.