Buna göre, fiyatlarda on bir aylık değişim oranı yüzde
90.02, son on iki ay itibarıyla artış oranı ise yüzde 137.38 olarak hesaplandı.
Dört kişilik bir ailenin sağlıklı, dengeli ve yeterli
beslenebilmesi için yapması gereken aylık gıda harcaması tutarı (açlık sınırı)
7.425,23 TL'den 7.786,85 TL’ye, gıda harcaması ile giyim, konut (kira,
elektrik, su, yakıt), ulaşım, eğitim, sağlık ve benzeri ihtiyaçlar için
yapılması zorunlu diğer aylık harcamalarının toplam tutarı (yoksulluk sınırı)
24.186,42 TL'den 25.364,35 TL’ye, bekâr bir çalışanın ‘yaşama maliyeti’ ise
aylık 10.171,17TL’ye yükseldi.
Açıklamada şu bilgiler verildi:
"Dört kişilik bir ailenin sadece mutfak harcaması için
yapması gereken zorunlu harcama tutarı geçen aya göre 361 lira artış gösterdi.
Yılbaşına göre bu tutar 3.689 liraya ulaştı. Gıda yanı sıra halkın belini büken
kira, ısınma, elektrik, su, ulaşım, vb. zorunlu harcamalar da dikkate
alındığında haneye girmesi gereken gelir seviyesi ortaya çıkmaktadır. İçinde
bulunulan geçim şartlarını dikkate almadan, aşınmış ücret gelirlerini resmi
enflasyon oranında ve kısmen biraz üzerinde artırmak mevcut yoksulluğun devamı
anlamındadır. Öncelikle yapılması gereken, Uluslararası Çalışma Örgütü’nün
(ILO) tanımladığı “insan onuruna yaraşır” bir ücret geliri seviyesi
belirlemektir. Enflasyona karşı korunması ve refah payı eklenmesi gereken gelir
düzeyi belirlenen bu tutar kabul edilmelidir."
TÜRK-İŞ hesaplamasında temel alınan ve doğrudan piyasadan
derlenen fiyatlara göre, gıda ürünlerinde Kasım 2022 itibariyle gözlemlenen
değişim harcama gruplarına göre şu şekilde oldu:
"Süt, yoğurt ve peynir grubunda; Bu gruptaki tüm
ürünlerin fiyatları yükseldi. Fiyatların yükselmesindeki en önemli sebep ise
arz eksikliği. Resmi verilerle ticari süt işletmeleri tarafından toplanan inek
sütü miktarı, 2022 Eylül ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %4,4 ve
Ocak-Eylül döneminde ise bir önceki yılın aynı dönemine göre %2,7 azaldı. Bu
azalmanın en önemli nedeni ise süt alım fiyatının 8,5 TL’den yukarıya
çıkarılmamasıdır. Ancak serbest piyasada marketler, kesilen inekler ve zarar
ettiklerinden dolayı üretimden çekilen aileler dolayısıyla mevcut sütleri 10 TL
ve yukarısından almaya başladı. Yeniden bir hayvanın yetişip süt vermesi en az
1 yılı buluyor. Düşük tutulan resmi çiğ süt fiyatları sebebiyle daha çok
üreticinin üretimden çekilmesi süt, süt ürünlerinin büyük oranda ithalatını
gerektirebilir ve bu durum orta-uzun vadede çok daha pahalı olmalarına neden
olabilir. Market markalı ucuz sütlerin fiyatı 15,5 TL’ye yükselirken genelde
ortalama litre fiyatı bir ayda %8 artarak ilk kez 20 TL’yi aştı. Kasım ayında
peynir %12, yoğurt %5 fiyat artışı yaşadı."
Et ve tavuk ürünleri grubu
dana kıyma 139 TL, kuşbaşı 147 TL’ye yükseldi. Kuzu eti %6
zamlandı. Tavuk eti fiyatı ise %7 geriledi. Kış mevsimine girerken balık arzı
artışı nedeniyle ortalama balık fiyatları düştü. Bir ayda kuru fasulye %6,
yeşil mercimek %8, nohut %10 zamlandı. Kırmızı mercimek fiyatı da aşağı yönlü
seyir izledi. Yumurta fiyatı bu ay sabit kaldı.
Ekmek ve tahıllar grubu
Aylık seviyede pirinç %8, bulgur %5 oranında zamlandı.
Makarnanın fiyatı düştü. Un ve irmik fiyatları yükseldi. Ekmek fiyatı
-şimdilik- aynı kaldı. Ancak 200 gram ekmeğin 5 lira olması yönünde talep söz
konusu… Bilindiği üzere ekmek özellikle yoksul kesimlerin gıda tüketiminde
başta geliyor ve buradaki fiyat artışı mutfak harcamasını doğrudan etkiliyor.
Taze sebze ve meyve grubu
Semt pazarlarında yeşil soğan, kıvırcık gibi salata
yeşilliklerinin fiyatları artarken pırasa, ıspanak gibi yeşil yapraklı
sebzelerin fiyatları düştü. Türk mutfağının önemli parçalarından olan patates
%25 zamla bu ay ortalama 12,5 TL’den tezgâhlarda bulundu. Kış sebzelerinden
brokoli, karnabahar, yeşil lahana, limon fiyatları düşerken domates, salatalık,
biber gibi sera sebzelerinin fiyatları arttı. Domates ortalama 17 TL, salatalık
ortalama 20 TL’den satıldı. Yaz meyvelerine veda ederken kış meyvelerinden ayva
12 TL, mandalina 16 TL, portakal 11 TL, greyfurt 10 TL’den satıldı. Muz ve
hurma fiyatları geriledi. Ortalama sebze kg fiyatı 16,78 TL, ortalama meyve kg
fiyatı 13,04 TL oldu. Hesaplamada 18’i sebze ve 10’u meyve olmak üzere toplam
28 üründeki fiyat değişimi dikkate alındı. Ortalama meyve-sebze kg fiyatı bu ay
15,68 TL olarak tespit edildi.
Temel yağ ürünleri
Ayçiçek yağının fiyatı bazı marketlerde uygulanan
promosyonun etkisiyle biraz geriledi. Bir ayda zeytinyağı %7, tereyağı %9
zamlandı. Margarin fiyatları da arttı. Tereyağındaki bu yüksek zammın
sebeplerinin başında süt üretiminin azalması bulunmaktadır.
Ihlamur ve bal fiyatı sabit kaldı. Reçel fiyatı arttı. Bu
ayın en çok zamlanan ürünü %31 ile siyah zeytin oldu. Baharatlar, %6, yeşil
zeytin %8, şeker %6 zamlandı. Bu ay fiyatı en çok düşen ürün %15 ile pekmez
oldu. Salça ve çay fiyatı geriledi. Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Konseyi’nin
koordinasyonunda yapılan 2022-2023 sezonu yıllık toplam ürün (rekolte)
tahminleri göre Türkiye’de zeytin üretimi %72 artışla 2,9 milyon ton olacak.
Türkiye tüm zamanların rekorunu kırarak zeytinyağı üretiminde İspanya’dan sonra
ikinci, zeytin üretiminde ise birinci sıraya yükselmiş durumda. Buna rağmen zeytin
ve zeytinyağında diğer maliyetlerin artmaya devam etmesi sebebiyle fiyat artışı
öngörülmekte. "