[Ö. H/1111, M/1690]

DOĞUM YERİ

Allame Meclisi ikinci Meclisi diye anılır ve bu isimle de meşhurdur. Hicri 1037'de İran'ın İsfahan şehrinde dünyaya geldi.[1] Allame Meclisi'nin (r.a) ailesi, son asırlarda Şia'nın iftihar ettiği bir ailelerdendir. Bu hanedandan yüze yakın büyük âlim yetişmiş ve İslam âlemine hediye etmiştir.

Allame Meclisi'nin (r.a) dedesi büyük ve takvalı âlimlerdendi. Güzel hitabeti ve fesahatinden dolayı ona Meclisi lakabını verdiler.[2]

Birinci Meclisi diye meşhur olan Allame Meclisi'nin babası Mevla Muhammed Taki Meclisi (r.a) döneminin büyük fakih ve âlimlerindendi. Çeşitli konularda kitaplar yazdı. Bu büyük zat İsfahan'ın Cuma imamlığını da yapmaktaydı.

Allame Meclisi'nin, Molla Azizullah ve Molla Abdullah adlarında iki kardeşi Ehlibeyt (a.s) mektebini tebliğ için Hindistan'a giderek orada ikamet etmişlerdir.

Meclisi hanedanını, sadece erkeklerini eğitmekle kalmadı. Erkeklerin yanı sıra hanımları da büyük ilmi makamlara ulaşmışlardır. Allame Meclisi'nin (r.a) dört kız kardeşi vardı. Bu dört kızın hepsi de araştırmacı ve yazardılar. Onların eserlerinden bazılar:

Şerh'u Kâfi, el-Müşterakat'u fi'r-Rical, Şerh'u Şerayiu'l-İslam vb… bu büyük âlime hanımların kocaları da büyük şahsiyetlerdendiler. O büyük şahsiyetler şunlardı; Molla Salih Mazenderani, Molla Mirza Şirvani, Molla Ali Esterabadi ve Mirza Muhammed Fesfai.

ALLAME MECLİSİ'NİN (R.A) EĞİTİMİ

Allame Meclisi (r.a) eğitime dört yaşındayken babasının yanında başladı.[3] On dört yaşında büyük filozof Molla Sadra'dan (r.a) rivayet nakletme izni aldı.[4] Büyük üstatların önünde diz çökerek kısa bir zaman zarfında sarf, nahiv, maani-beyan, lügat, matematik, tarih, felsefe, hadis, rical, diraye, usul, fıkıh ve kelam ilimlerinde uzman oldu.

Allame Meclisi'nin (r.a) çeşitli ilimlerdeki uzmanlığını açıklamaya gerek yoktur. Çünkü adı içtihat ve fıkıh alanında güneş gibi parlamaktadır. Allame tüm ilimleri kendinde toplayan ender âlimlerdendi. "Biharu'l-Envar" kitabına bakılırsa onun bir dahi olduğu anlaşılır.

ALLAME MECLİS'NİN (R.A) ÜSTATLARI

Allame Meclisi'nin (r.a) üstatları hakkında elimizde fazla bir bilgi yoktur. Ancak tahminlere doğrultusunda şu üstatları zikretmek mümkündür:

1-Molla Muhammed Taki Meclisi (r.a), babası.

2-Allame Hasan Ali Şuşteri (r.a)

3-Emir Muhammed Mümin Esterabadi (r.a)

4-Mirza Cezairi (r.a)

5-Şeyh Hürr-i Amuli (r.a)

6-Molla Muhsin Esterabadi (r.a)

7-Molla Muhsin Feyz-i Kaşani (r.a)

8-Molla Salih-i Mazenderani (r.a)

ALLAME MECLİSİ (R.A) EĞİTİM KÜRSÜSÜNDE

Allame Meclisi (r.a) babasının ölümünden sonra İsfahan'ın Merkez Camii'inde imamlık yaptı ve öğrencilere dersler vermeye başladı. Derslerine binlerce öğrenci katılıyordu. Öğrencilerinden Seyyid Nime-tullah Cezairi şöyle der:

"Yaşının genç olmasına rağmen dersi o kadar güzel ve sade bir dille anlatıyordu ki o dönemin âlimlerinin hiçbiri onun seviyesinde değildi. İsfahan Camii'nde onun gibi konuyu güzel bir dille açık ve anlaşılır bir üslupla beyan eden birini görmedim. Allame öğrencilerine ilmin yanı sıra tevazu, ahlak ve zahitlik dersleri de veriyordu. Seyyid Nimetullah Cezairi üstadı hakkında şöyle der: "Allah'ı anmakta hiçbir zaman gaflete düşmezdi. Tüm işlerini Allah'a yaklaşmak ve O'nun rızasını kazanmak için yapardı. Hidayet İmamlarının (a.s) ziyaretlerine son derece önem verirdi."                                                   

Yolculukların güçlükle ve zor şartlarda yapıldığı o dönemlerde defalarca Irak ve Arabistan'daki Masum İmamları (a.s) ziyaret etmiştir. Allame, Safevi hükümetinin Şeyhülislamlık makamında oturmasına rağmen yani tüm devlet yetkilerinin emrinde olmasına rağmen gösterişsiz ve sade bir şekilde yaşamıştır.

ALLAME MECLİSİ'NİN (R.A) ÖĞRENCİLERİ

Allame Meclisi'nin (r.a) huzurundan binin üzerinde talebe ilim tahsil etmiştir. Bunların birçoğuna nakletme izni de vermiştir. Onlardan bazıları:

1-Seyyid Nimetullah Cezairi (r.a)

2-Mevla İbrahim Ciylani (r.a)

3-Mevla Muhammed İbrahim Bevatani (r.a)

4-Mirza İbrahim Hüseyni Nişaburi (r.a)

5-Mevla Muhammed Bakır Cizi (r.a)

6-Muhammed Rıza Erdebili (r.a)

7-Muhammed Yusuf Kazvini (r.a)

8-Molla Muhammed Kazım Şuşteri (r.a)

9-Muhammed Tahir İsfahanî (r.a)

10-Molla Muhammed Bakır Lahici (r.a) [5]

ALLAME MECLİSİ'NİN (R.A) ÇALIŞMALARİ

Şia âlimleri tarih boyunca maruz kaldıkları siyasi baskılara ve mahrumiyetlere rağmen büyük zahmetlere katlanarak geriye çok kıymetli eserler bırakmışlardır. Onlar tüm zorluklara katlanarak Şiilik fidanını kanlarıyla sulayıp Resul-i Ekrem'in (s.a.a) ve Ehlibeyt'in (a.s) değerli miraslarını bizlere ulaştırmışlardır. Bu arada Allame Meclisi (r.a) baskıların azaldığı ve ortamın müsait olduğu bir zamanda Safevi şahlarının kendilerini Şia olarak tanıtmaları ve Ehlibeyt'e (a.s) mensup olduklarını iddia etmelerinden faydalanarak Şia'nın en büyük hadis ansiklopedisini o dönemde yazarak büyük bir hizmet sunmuştur.

Allame Meclisi (r.a), Ahbariler ve Usulcüler arasında orta bir yol seçmişti. Büyük bir muhaddis olmasına rağmen akli ilimlere de özel bir ilgisi vardı. Allame Meclisinin yapmış olduğu en büyük hizmetlerden biri de Şia kitaplarını çoğaltarak düşmanlar ve bağnazların tehlikelerinden korumaktı. Öğrencilerini yazmaya teşvik ederek Şia kaynak kitaplarını çoğalttı. Safevi padişahı Şah Süleyman tarafından İsafa-han'da Şeyhülislamlık makamına atandı. Şeyhülislamlık makamı o günün en yetkili ve yüksek dini makamıydı. Allame bulunduğu makam itibariyle halk arasındaki davaları çözüyordu. Tüm dini işler direkt olarak onun eliyle uygulanıyordu. Zekât, humus, adak vs. gibi dini vergiler ona verilirdi. Şeyhülislam, yoksul ve kimsesizlerin sorunlarıyla yakından ilgileniyordu. İşin ilginç yanı şudur ki Allame, bu makamları Şahın ısrar ve istirhamlarıyla kabul etmiştir. Şah o toplantıda birkaç kez "rica ediyorum, istirham ediyorum" gibi cümleler kullanmıştı. Allame ömrünün sonuna kadar bu makamda kaldı.

ALLAME MECLİS'NİN (R.A) ESERLERİ

Allame çok bereketli bir ömür geçirdi. Onca uğraş ve meşguliyetine rağmen Arapça ve Farsça dillerinde yüzden fazla değerli ve paha biçilmez eserler yazdı.

Yazdığı eserlerden bazıları:

1-Biharu'l-Envar (Hadis kitabı 110 cilt)

2-Mir'atu'l-Ukul (Usul-u-Kâfi Şerhi 26 cilt)

3-İtikadat (750 satırlık bu eseri bir gecede yazılmıştır.)

4-Hakku'l-Yakin

5-Aynu'l-Yakin

6-Hilyetu'l-Muttakin

7-Hayatu'l-Kulub

8-Celau'l-Uyun

9-Zadu'l-Maad

10-Rebiu'l Esabi

Allame seferlerinde hiçbir zaman keskin silah kalemini yanından ayırmıyordu. Biharu'l-Envar'ın 22. cildini Necef'e ziyaret seferinde yazmıştır. İmam Rıza'nın (a.s) ziyaretinden döndükten sonra İmam Rıza'nın hutbesi, tercümesi ve Ciyze-i Receb kitabını yazdı.

ALLAME MECLİS'NİN (R.A) VEFATI

Allame Meclisi (r.a) 73 yıl etrafına ışık tuttuktan sonra 27 Ramazan hicri 1111 yılında İsfahan'da vefat etti. İslam dünyası onun ölümüyle büyük bir ilim kaynağından mahrum kaldı.

Pak bedeni İsfahan'daki Mescid-i Camii'de merhum babasının yanına defnedildi.

Dipnotlar

[1]-Allame Bahrani'nin Hayatı, s.94-95.

[2]-Karnam-i Allame Meclisi, s.145.

[3]-Allame Meclisi'nin Hayatı, c.1, s.55.

[4]-Allame Meclisi'nin Hayatı, c.1, s.55.

[5]-Allame Meclisi'nin Hayatı, c.2, s.4.