Çiftçi Kayıt Sistemi’ne (ÇKS) başvuru yapan çiftçilerin sayısı 2017’de 2 milyon 100 bin iken 2019’da 2 milyon 83 bine, 2020’de ise 1 milyon 803 bine inmişti.

Sözcü’ye konuşan Türkiye Ziraatçılar Derneği (TZD) Başkanı Hüseyin Demirtaş, bu sayının 2021’de 1 milyon 700 binlere indiği, son bir yılda yaklaşık 100 bin çiftçinin tarımdan kopacağını tahmin ettiklerini bildirdi. Demirtaş, rakamın yıl sonunda netleşeceğini söyledi.

TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası (ZMO) İstanbul Şube Başkanı Murat Kapıkıran ise, yıllık çiftçi sayısındaki düşüşün 100 binlerde kalmasını ‘iyimser’ olarak değerlendirdi. Kapıkıran, sahadan aldıkları gözlemlere dayanarak 2020’de 1 milyon 803 bin olan ÇKS’ye üye çiftçi sayısının 2021’de 1 milyon 500 binlere kadar gerilemiş olma riskinin olduğuna işaret etti.

Bunun nedenini ‘çiftçinin tarımsal desteklere olan inancının kalmaması’ olarak açıklayan Kapırkıran, “Çiftçi tarımsal desteklerden yararlanabilmek amacıyla ÇKS’ye başvuru yapıyor. Ancak zaten yetersiz olan destek ödemeleri bir de geç ödeniyor. Çiftçinin tarımsal desteklere inancı kalmayınca ÇKS’ye de başvuru yapmamaya başladı. Bu çiftçilerin çoğunluğu ise tarımı tamamen bırakıyor” dedi.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, 2021 Temmuz’da istihdam edilenlerin sayısı bir önceki aya göre tarım sektöründe 17 bin kişi arttı. İstihdam edilenlerin yüzde 17.2’si tarım sektöründe yer aldı.

Ancak TÜİK verilerine karşın, sektör temsilcilerinin sahadaki gözlemlerine dayanarak aktardığı çiftçi sayısındaki düşüş beklentisi, Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı’nın (TEPAV) verilerinde de ortaya kondu.

TEPAV verilerine göre, 2020-2021 Haziran aralığındaki bir yıllık süreçte toplam sigortalı çalışanların yüzde 72.4’ünü oluşturan sigortalı ücretli çalışan grupta artış yüzde 11.1 olurken, çiftçi sayısında yüzde 7.7 düşüş görüldü.

TEPAV’ın Sözcü’ye verdiği bilgiye göre, 2020 Haziran’da 586 bin 354 olan sigortalı çiftçi sayısı, 2021 Haziran’da 541 bin 346’ye geriledi.

TZD Başkanı Hüseyin Demirtaş, tarımdaki kopuşun ana nedenini, çiftçinin tarımın kronik sorunları karşısında korunmasız kalması olarak açıklıyor.

Demirtaş, “Küçük üretici, özellikle de yaşlılar ihtiyacı kadar ekiyor. Aileden kopan gençler ise kırdan kente göç edip, hizmet sektöründe iş arıyor” dedi.

Tarımdaki kopuşun birinci nedeninin ‘çiftçinin yararına bir tarımsal üretim politikasının yokluğu’ olduğunu söyleyen ZMO İstanbul Şube Başkanı Murat Kapıkıran ise, bunun çiftçiyi piyasaya teslim etmek anlamına geldiğine vurgu yaptı.

“Çünkü çiftçiyi üretim planlaması yerine tüccarın talebine göre üretim yapmaya teşvik ediyorlar” diyen Kapıkıran, şöyle devam etti:

“Bu bir nevi sözleşmeli üretimdir. Çiftçi sahipsiz kaldığı için tarımdan kopuş sürüyor. Desteklemelerin yetersizliği, girdi maliyetlerinin aşırı yüksek olması, buna karşın ürettiği ürününü çoğunlukla maliyetine bile satamaması çiftçiyi tarımdan uzaklaştırıyor. Tüm bunlar karşısında devlet korumacılığının olmaması bu süreci ne yazık ki hızlandırıyor.”