TBB verileri kur atağının başladığı ancak henüz zirveyi
görmediği kasım verilerini kapsasa da TL’deki değer kaybı yüksek enflasyon ve
gerileyen alım gücü bireylerin kredi ve kredi kartı borçlarını arttırdığı
görülüyor. Banka ve banka dışı finansal kuruluşlar tarafından kullandırılan
bireysel krediler Kasım 2020'ye göre yüzde 18 artış gösterdi. Bireysel
kredilerin yüzde 46'sını ihtiyaç kredileri, yüzde 30'unu konut kredileri yüzde
19'uu kredi kartları ve yüzde 5'ini taşıt kredileri oluşturdu.
TBB verilerine göre tarihte ilk kez bireysel kredi ve kart
borcu 1 trilyon lira eşiğini geçti. Bu rakamın aralık ve bu yılın ocak ayında
artışını sürdürmesi bekleniyor. BDDK verileri de bunun habercisi. BDDK’nın 14
Ocak itibariyle haftalık verisinde sadece bankacılık sektöründe kredi ve kredi
kartı borçlarının 987.1 milyar lira seviyesinde olduğu görülüyor. Her ne kadar
son haftaya kadar kredi faizlerinde hızlı bir yükseliş yaşansa da ihtiyaçlar
nedeniyle borçlarda bir gerileme yaşanmadığı görülüyor.
TBB verilerine göre bireysel kredi ve kart borcunda konut ve
taşıtta kullanan kişi sayısında gerileme yaşansa da ihtiyaç kredisi ve kart
borcunda yükseliş oldu. İhtiyaç kredisi kullanan kişi sayısı geçen yıl nisan
ayından bu yana düşüş trendine girerken eylül ayıyla birlikte yeniden yönünü
yukarı döndü. Merkez Bankası'nın politika faizinde indirim sinyalini ayın
başında verdiği ve eylül toplantısında da ilk indirimi yaptığı aydı. Bu ayın
ardından eylülde tüketici enflasyonunda artış hızlandı. İhtiyaç kredisi
bakiyesi ise büyümesini hiç ara vermeden sürdürdü ve kasım itibariyle 467
milyar liraya yükseldi. Aralık ve ocak aylarında da bu artış sürdü.
Konut kredisinde ise yine kullanan kişi sayısında nisanla bu
yana düşüş eğilimi var. Ekim ve kasım aylarında ise sabit kaldı. Bakiye ise
301.1 milyar liraya yükseldi. Konut kredisinde eylüldeki faiz indirimiyle
birlikte kamu bankaları indirimlerine başlarken sektörün hep söylediği gibi
aylık faiz yüzde 1 ve altına inmedikçe yüksek bir talep yaşanması pek mümkün
olmuyor.
Taşıt kredisi geçen yılın en önemli gündem maddelerinden
biriydi. İkinci el araçlarda bile yaşanan çok yoğun fiyat artışları taşıt
kredisi kullanımını da artırdı. Taşıt kredisinde kullanan kişi sayısında eylül
ayıyla birlikte bir miktar düşüş gözleniyor. Kasımda da 469 bin adet kullanım
gerçekleşti. Kredi bakiyesi ise dalgalı bir seyir izlerken kasım itibariyle
50.4 milyar liraya yükseldi. Temmuz ayıyla birlikte düşüş trendi gözlenmeye
başlamıştı taşıt kredisi bakiyesinde.
TBB verilerine göre bireysel kredi ve kart borcunda takibe
dönüşüm yüzde 2,6 seviyesine çıktı. BDDK'nın sağladığı erteleme avantajının ilk
adımı eylül itibariyle kaldırılmıştı. Kasımda ise takibe dönüşüm oranı yüzde
2,6'ya yükseldi. Ekimde yüzde 2,4, eylülde ise yüzde 2,3 seviyesindeydi. Konut
kredilerinde tasfiye olacak alacakların konut kredisine oranı yüzde 0,3 olurken
taşıt kredilerinde ise yüzde 1,9'a çıktı. Ekimde yüzde 1,8, eylülde ise yüzde
1,7 seviyesindeydi. İhtiyaç kredisi ve kartta ise takibe düşen alacak oranı
yüzde 3,7 seviyesinde. Bu oran da eylül ve ekimde yüzde 3,4 seviyesinde
bulunuyordu.
BİR YILDA KREDİ KULLANAN KİŞİ SAYISI 800 BİN ARTTI
TBB verilerine göre kasım itibariyle 34.8 milyon kişinin
bireysel kredi ve kart borcu bulunuyor. Bireysel kredi kullanan kişi sayısı
takipteki krediler hariç olmak üzere son bir yılda 800 bin kişi arttı. Kasım
itibariyle ilk defa ihtiyaç kredisi kullananlarda da artış gözlendi. TBB
verilerine göre kasımda 197 bin kişi ilk defa kredi kartı, 134 bir kişi
tüketici kredisi kullanırken konut kredisi ilk kez kullanan kişi sayısı 30 bin
oldu. 120 bin kişi ise ilk kez kredili mevduat hesabı kullandı. 2021 yılı Kasım
ayı itibariyle itibarıyla İstanbul’da 328 milyar TL, Ankara’da 96 milyar TL ve
İzmir’de 67 milyar TL tutarında bireysel kredi bulunuyor. İstanbul, yüzde 25
ile son 12 ayda bireysel kredi bakiyesi en çok artan il oldu. Kişi başına
ortalama bireysel kredi (kredi kartı dahil) toplam bakiyesi en yüksek iller ise
sırasıyla, Ankara, İzmir, Tekirdağ oldu.
Ticari krediler kasımda geçen yılın aynı ayına göre yüzde 37
artarak 4 trilyon 26 milyar TL’ye yükseldi. Ticari kredilerin toplam içindeki
payı yüzde 80 düzeyinde gerçekleşti. Ticari krediler içinde imalat sanayii
yüzde 28 ile en yüksek paya sahip oldu. Payı yüzde 10 ve üzerinde olan diğer
ana sektörler, toptan ve perakende ticaret ve inşaat olarak sıralandı. Kasım
2021 itibarıyla tasfiye olunacak alacak oranı en yüksek olan sektör; yüzde 7,8
ile inşaat sektörü oldu. Bu sektörü yüzde 5,3 ile enerji sektörü takip etti.