Çekileceğiz açıklamalarına rağmen ABD ordusu, Suriye’nin kuzeydoğusuna askerî ve lojistik yığınak yapmaya devam ediyor. Suriye İnsan Hakları Gözlemevi (SOHR) verilerine göre, sadece Nisan-Temmuz 2025 arasında bölgeye en az 280 tır gönderildi. ABD ve Uluslararası Koalisyon, sahayı tahkim ediyor. Özellikle Haseke, Deyrezor ve Rümeylan üçgenine yoğunlaşan sevkiyatlarda radar sistemlerinden zırhlı araçlara, mühimmattan yakıta kadar birçok unsur dikkat çekiyor. SOHR’un aktardığına göre 19 Nisan 2025’te ABD güçleri, Irak sınırından Suriye’ye geçirdiği 70 tırlık bir sevkiyatı Haseke’deki Harab el-Cir üssüne ulaştırdı. Konvoyda radar sistemleri, zırhlı araçlar, uzun menzilli topçu sistemleri, yakıt tankerleri ve mühimmat yer aldı. Sevkiyata iki askeri helikopterin de hava desteği verdiği bildirildi. Haziran ayında ABD ordusu, Suriye’nin kuzeydoğusuna üç büyük konvoy sevk etti. 10 Haziran’da 35 tır, 19 Haziran’da 28 tır, 23 Haziran’da ise 30 tırlık askeri ve lojistik malzeme taşındı. Bu sevkiyatların çoğunlukla Rümeylan ve Tel Baydar çevresine yapıldığı öğrenildi.

TEMMUZ'DA REKOR: 117 TIR

Sadece Temmuz 2025’te, dört ayrı sevkiyatla toplam 117 tır Suriye’ye sokuldu. 2 Temmuz’da 24 tır, 13 Temmuz’da 36 tır, 19 Temmuz’da 20 tır, 24 Temmuz’da ise 37 tır Suriye'nin kuzeydoğusundaki ABD üslerine ulaştı. Kamyonların içinde mühimmatın yanı sıra beton bariyerler, devriye araçları ve haberleşme ekipmanları taşındı. Sevkiyatlar hem güvenlik amaçlı tahkimatı hem de yerel güçlerin eğitilmesi süreçlerini destekleyecek şekilde organize edildi.

5 BÜYÜK ORTAK TATBİKAT

ABD bölgeye yığınak yaptığı gibi aynı zamanda terör örgütü PYD/SDG ile ortak tatbikatlar yapmaya da devam etti. Şam yönetimiyle görüşmeler sürerken ABD ile PYD/SDG arasındaki askerî işbirliği hız kesmedi. Verilere göre, son 6 ayda bölgede en az 5 büyük ortak tatbikat düzenlendi. Tatbikatların ayrıntıları şöyle:

- Ocak 2025, Haseke, Derik (Tekil Bekil Köyü): ABD ve SDG, gerçek mühimmat kullanarak geniş kapsamlı tatbikat düzenledi. Tatbikatta, ABD yapımı Bradley zırhlı araçları ve ağır silahlar kullanıldı. Tatbikatın amacı, “sınır üçgenindeki güvenliği sağlamak” olarak kaydedildi.

- 11-12 Mart 2025, Haseke kırsalı: 10 Mart’ta Suriye Hükûmeti ile SDG arasında 8 maddelik mutabakatın imzalanmasının akabinde, ABD ve SDG/YPG, sahada ortak tatbikat düzenledi.

- 11 Haziran 2025, Kasrak Üssü, Deyrezor: ABD ile SDG güçleri canlı mühimmatla tatbikat düzenlendi. Koalisyon helikopterleri yoğun şekilde hava desteği sağladı. Tatbikatın “SDG’nin savaş hazırlığını artırma amacını taşıdığı” belirtildi.

- 28 Haziran 2025, El-Şeddadi Üssü, Haseke: Tatbikatta hava indirme operasyonları simüle edildi.

- 9 Temmuz 2025, Haseke kırsalı: ABD ile SDG, Trump’ın Suriye Özel Temsilcisi Tom Barrack, Şam’da Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed Şara ile görüşürken, Haseke kırsalında geniş çaplı bir askeri tatbikat yaptı. Tatbikat sırasında ABD’ye ait savaş jetleri da operasyona katıldı. Tatbikatta, canlı mühimmat kullanıldı.

SDG, Süveyda’daki ayrılıkçılar ile koridor açmak istedi.

ABD, MÜZAKEREYE ZORLUYOR

Suriye'de temmuz ayı hem çatışmalar hem de diplomatik temaslar açısından kritik gelişmelere sahne oldu. Şam Hükûmeti, ABD destekli PYD/SDG’nin taleplerine direnmeye devam ederken ülkede gerilim tırmandı. Şam’da bir kiliseye saldırı düzenlendi, Deyrezor’da Arap aşiretleriyle SDG arasında çatışmalar patlak verdi. İsrail’in daha önce müdahil olduğu Lazkiye sahil hattına benzer biçimde, Süveyda’da da gerilim yaşandı. SDG ve İsrail destekli “Süveyda Askeri Konseyi” ile Suriye ordusu arasında yoğun çatışmalar çıktı. Çatışmalar sırasında İsrail’in doğrudan devreye girmesi dikkat çekti. Şam’daki Genelkurmay binası İsrail jetleri tarafından vuruldu. Ülke genelindeki pek çok askeri nokta hedef alınırken, onlarca asker ve sivil hayatını kaybetti. Yaşanan gelişmeler Şam yönetiminin direncini zorlarken, ABD’nin diplomatik hamleleri hız kazandı. Washington yönetimi, Şam’ı hem İsrail hem de SDG ile masaya oturtmak için baskısını artırdı. Son olarak Paris’te taraflar arasında bakanlar düzeyinde bir görüşme yapıldı. Tom Barrack’ın arabuluculuk ettiği buluşmada, İsrail’i Stratejik İşler Bakanı Ron Dermer, Suriye’yi ise Dışişleri Bakanı Esad Şeybani temsil etti.

SDG, DİLİ SERTLEŞTİRDİ

Şam’a sahadaki baskı artarken PYD/SDG cephesi de dil değiştirdi. Mart ayında Cumhurbaşkanı Şara ile Mazlum Abdi arasında imzalanan ulusal ordu mutabakatına rağmen SDG, silah bırakmayı reddetti. SDG Sözcüsü Ebcer Davud, “Suriye Ordusu’na katılım için 30 günlük süre tanındığı” iddialarını yalanladı. Şarku’l Avsat’a konuşan Davud, “Süveyda’daki saldırılar ortadayken silah bırakmamız beklenemez.” diyerek, SDG güçlerinin yalnızca “özel statülerini tanıyan bir anayasal düzenleme” ile orduya katılabileceğini savundu. Öte yandan Mazlum Abdi ile Tom Barrack’ın Amman’da yaptığı görüşmenin olumlu geçtiği belirtildi. Tarafların yeni müzakereler planladığı ifade edildi. Bu görüşme, ikili arasında son bir ay içindeki ikinci temas oldu. İlki, 9 Temmuz’da Şam’da Fransa’nın Suriye Temsilcisi Jean-François Guillaume’un katılımıyla yapılmıştı. Şara ise o görüşmede Abdi ile aynı masaya oturmayı reddetmişti. Süveyda çatışmaları da bu sürecin ardından başladı.

‘DAYATMA KABUL EDİLMEYECEK’

Şam yönetimi, müzakerelerdeki tavrını kamuoyuna net ifadelerle duyurdu. El-İhbâriyye kanalına konuşan bir hükûmet kaynağı, “Suriye devleti, ülkenin birliğini hedef alan hiçbir tehdidi ya da ön koşul dayatmasını kabul etmez.” dedi. Açıklamada, “Silah bırakmama ve askeri blok oluşturma söylemleri, Başkan Şara ile Mazlum Abdi arasında imzalanan ulusal ordu mutabakatına aykırıdır. Devlet dışında hiçbir silahlı yapının meşruiyeti olamaz.” ifadeleri yer aldı.

Yetkili, Süveyda’daki olayların “devletin niyetlerini sorgulamak” için araçsallaştırıldığını savundu. “Bu girişimler kamuoyunu yanıltmaya yöneliktir. Devlet, Süveyda’da fitneyi önlemek ve kan dökülmesini engellemek için yoğun çaba göstermiştir.” denildi.

Ayrıca açıklamada şu vurgular yapıldı: “Suriye kimliği, bölgesel ya da etnik oluşumlarla değil, anayasa ve egemen kurumlar etrafında şekillenir. Herhangi bir bağımsız kimlik çağrısı vatandaşlık ilkesine aykırıdır. Hükümet, bütün vatandaşlarını koruma görevini sürdürmekte ve tüm taraflarla diyalog kapısını açık tutmaktadır. Kalıcı çözüm, dış projelere bağlı olmadan, egemenlik ve toprak bütünlüğü temelinde, ön koşulsuz bir ulusal diyalogla sağlanabilir.”

‘ŞAM ASKERİ DESTEK İSTEDİ’

Milli Savunma Bakanlığı, Suriye Hükûmeti’nin Türkiye'den resmî düzeyde askerî destek talebinde bulunduğunu duyurdu. Talebin, ülkenin savunma kapasitesinin artırılması ve başta DEAŞ olmak üzere tüm terör örgütlerine karşı daha etkili mücadele yürütülmesi amacıyla iletildiği belirtildi. Hande Fırat’ın aktardığına göre destek, iki ayaktan oluşacak.

İlki askerî danışmanlık: Suriye'deki farklı silahlı grupların orduya dönüşmesi için konsept, doktrin ve standardizasyon çalışmaları yürütülecek. İkinci adım ise eğitim desteği. Libya ve Somali’de olduğu gibi kara, deniz ve hava unsurları için eğitim merkezleri kurulacak. Harp okulları açılacak, bu okullarda TSK eğitici olarak görev alacak. Eğitimler hem Suriye sahasında hem Türkiye’de verilecek. Ayrıca İDEF fuarına kalabalık bir heyetle katılan Suriye tarafının yerli ve millî savunma sanayii ürünlerine yoğun ilgi gösterdiği belirtildi. Bu kapsamda, savunma sanayii kullanımına ilişkin teknik eğitimlerin de gündemde olduğu kaydedildi.

Desteğin ikinci boyutu ise Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın girişimiyle oluşturulan ve DEAŞ’la mücadeleyi hedefleyen bölgesel konsorsiyum. Söz konusu yapının bir harekât merkezi kuracağı, ABD’ye de bilgilendirme yapıldığı belirtildi.

GÜNEYİ BÖLMEK İSTİYORLAR

Arap basını Paris görüşmeleri öncesi Şam’ın önüne şu maddelerin koyulduğunu iddia etti:

- Süveyda dosyası ABD’ye devrediliyor: Anlaşmanın uygulanması ve denetimi tamamen ABD’nin sorumluluğunda olacak.

- Askerî unsurlar çekilecek: Suriye rejimine bağlı güvenlik güçleri, Dürzi kırsalının sınırlarının dışına çekilecek.

- Güvenlik Dürzi gruplara bırakılacak: Yerel Dürzi unsurlar köylerde iç güvenlik faaliyetlerini yürütecek. Ne rejim güçlerinin ne de diğer silahlı unsurların bulunmasına izin verilmeyecek.

- Sivil yerel yönetim kurulacak: Süveyda halkından oluşan yerel konseyler, Şam yönetiminden bağımsız olarak hizmet verecek.

- İhlal izleme komisyonu oluşturulacak: Bölgedeki ihlalleri izlemek ve belgelemek için yerel bir komisyon kurulacak. Komisyonun raporları düzenli olarak ABD’ye sunulacak.

- Dera ve Kuneytra’dan ağır silahlar çıkarılacak: Bu iki bölgeden ağır silahlar tamamen çekilecek ve yerel güvenlik komiteleri oluşturulacak. Ağır silah bulundurulması yasaklanacak.

- Rejim kurumlarına giriş yasağı: Şam Hükûmeti’ne bağlı hiçbir kurum veya kuruluş Süveyda’ya giremeyecek. Sadece Birleşmiş Milletler kuruluşlarına izin verilecek.

Maddeler, Suriye’nin güneyinde de PYD/SDG’ye benzer bir yapı kurulmasına araç olarak yorumlandı. En son Süveyda’daki ayrılıkçı grupların lideri Hikmet el-Hicri, Suriye’nin kuzeydoğusu ile bir koridor açılmasını istemişti. Bu koridor Türkiye tarafından engellenmişti.

SDG İLE GÖRÜŞME ERTELENDİ

Suriye Hükûmeti ile SDG arasında Paris'te yapılması planlanan görüşmenin ileri bir tarihe ertelendiği bildirildi. Sözde “Özerk Yönetim”in Fransa Temsilcisi Kerim Kemer, perşembe günü yaptığı açıklamada, toplantının, herhangi bir gerekçe gösterilmeden süresiz olarak iptal edildiğini söyledi. Kemer, söz konusu toplantının SDG heyetinin Paris’e ulaşmadan ertelendiğini kaydetti. Önceki gün, basında yer edinen bilgilerde Mazlum Abdi’nin de aralarında bulunduğu heyetinin Paris’te Suriye Hükûmeti yetkilileriyle bir görüşme gerçekleştireceği belirtilmişti. Görüşmenin Fransa’nın arabuluculuğunda yapılacağı ve ABD temsilcisi Tom Barrack’ın da toplantıya katılacağı bilgisine yer verilmişti/aydınlık