Brüksel Zirvesi’nde kabul edilen plana göre; 2030 yılına kadar silahlanma için askeri yatırımların artırılmasında kullanılacak 800 milyar avroluk bir bütçe belirlendi. Üye devletler savunma harcamalarını yüzde 1,5 daha artırarak toplam 650 milyarlık silah üretimi yapacak ve ayrıca satın alımları gerçekleştirilecek. Geri kalan 150 milyar avro, Komisyon'un piyasalardan borçlanmasına ve üye devletlere borç vermesine olanak tanıyan yeni bir savunma aracından gelecek.

GÜVENLİK EYLEM FONU KABUL EDİLDİ

27 Mayıs Salı günü Konsey, üye devletlerin yeniden silahlanmalarını hızlandırmalarını sağlayacak 150 milyar avroluk “SAFE” (Avrupa için Güvenlik Eylemi) fonunu oluşturan yönetmeliği kabul ederek ilk adımı attı. Birleşik Krallık gibi bazı üçüncü ülkeler de belirli koşullar altında programa katılabilecek. SAFE'nin amacı, üretim kapasitesini artırmak, savunma ekipmanlarının ihtiyaç duyulduğunda hazır mevcut olmasını sağlamak ve mevcut kapasite eksikliklerini gidermek.

Fransa’nın bastırmasıyla ülkeler sadece Avrupa'da üretilen ve bileşenlerinin yüzde 65'i kıtadan gelen ekipmanları satın alabilecek. Bununla birlikte yönetmelik, halihazırda Avrupa'da bulunmayan bazı ekipmanlar için muafiyetler öngörüyor. Avrupa savunma alanında hâlâ ABD’ye bağımlı.

SAFE programı, Ukrayna'nın savunma sanayisini başından itibaren bu araca dahil ederek bu ülkelere daha fazla destek sağlamayı planlıyor. SAFE, katılımcı ülkeler, aday ülkeler ve Birleşik Krallık gibi AB ile güvenlik ve savunma ortaklığı imzalayan ülkelerin ortak kamu ihalelerine katılmalarına da olanak tanıyacak. SAFE programı, Avrupa Birliği Resmî Gazetesi'nde yayınlandıktan sonra 29 Mayıs 2025 tarihinden itibaren yürürlüğe girdi.

Avrupa Birliği (AB)’ne üye 27 devlet ve hükûmet başkanı, 6 Mart 2025 tarihinde Brüksel’de olağanüstü toplanarak, Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen’nin sunduğu “ReArm Europe” (Avrupa’nın yeniden silahlanması) planını onaylamıştı.

AB ÜLKELERİ SAVUNMA KREDİSİ ALMAYA BAŞLAYACAKLAR

22 Mayıs Perşembe günü Avrupa Savunma Komiseri Andrius Kubilius, Avrupa silah ve havacılık endüstrisi temsilcileri önünde yaptığı konuşmada, üye ülkelere verilecek kredi takvimini açıkladı. Üye devletler temmuz ayına kadar bildirimde bulunacak, ardından kasım ayına kadar “kesin başvuru” yapacak. Euractiv'in gördüğü SAFE programı anlaşmasının nihai metnine göre, Avrupa Komisyonu başvuruları iki ay içinde inceleyecek. Bu takvime uyulursa, ilk finansman sonbaharda, hatta yıl sonundan önce serbest bırakılabilir.

Komisyon bu kararı alırken Avrupa Parlamentosu (AP)’nu sürecin dışında tuttu. AB’nin askeri kapasiteyi artırmak için giriştiği bu aceleci tavır Parlamento’yu rahatsız etti; programla ilgili müzakerelerde kendisini devre dışı bıraktığı için Konsey’i mahkemeye vermekle tehdit etti.

AB SUBVANSİYON YERİNE KREDİ VERECEK

Bazı AB ülkeleri borçlanmayı artıracağı içi Komisyon’un sübvansiyonlar yerine krediyi tercih etmesinden rahatsız. Bilindiği gibi başta Fransa, İtalya gibi ülkeler ağır borç altında ve AB’nin dayattığı yüzde 3 bütçe açığını aşmış durumdalar. Avrupa Komisyonu, üye ülkelerin askeri amaçlar için daha fazla borç alabilmelerini sağlamak üzere avronun istikrarını sağlamak için tasarlanan bütçe disiplini kurallarını gevşetmeyi gündeme getirdi. Yani silah yatırımı için yapılacak harcamalar, AB ülkelerinin kamu borcunun GSYH'nin yüzde 60'ını ve bütçe açığının GSYH'nin yüzde 3'ünü aşmasını yasaklayan İstikrar ve Büyüme Paktı’nın dışında tutulacak. Böylece ülkeler mali ihlaller durumunda Avrupa yaptırım prosedürünü tetikleme korkusu olmadan askeri harcamaları artırmalarına olanak sağlayacaktır.

Komisyon böylece İstikrar ve Büyüme Paktı'ndaki kuralı kaldırarak savunma harcamalarını bu kriterin dışında tutma kararı aldı. Böylece ülkeler bütçe kısıtlamalarının dışına çıkma riski olmadan, dört yıl boyunca GSYH’nin yüzde 1,5'ine kadar silahlanma harcaması yapmalarına olanak tanıyan ulusal istisna maddesini etkinleştirebilirler.

PLAN VAR PARA YOK

Bu bağlamda Komisyon, Avrupa’nın yeniden silahlanması için 650 milyar avronun serbest bırakılabileceğini hesaplamış. Ortada böyle bir para olmadığı gibi gerçekte bu miktara ulaşılması da pek olası görülmüyor. Belçika, Danimarka, Estonya, Finlandiya, Almanya, Yunanistan, Macaristan, Letonya, Litvanya, Polonya, Portekiz, Slovakya, Slovenya, Bulgaristan ve Çek Cumhuriyeti olmak üzere sadece on beş üye devlet ulusal koruma maddesini etkinleştirmek istediklerini beyan etmiş olup Hırvatistan da yakında bu ülkelere katılabileceğini beyan etmiştir.

BÜTÇE AÇIĞI VE BORÇ BATAĞI İÇİNDELER

Yani Almanya dışında Avrupa'nın en büyük ekonomileri eksik: Avrupa’nın silahlanmasını en ateşli bir şekilde savunan Fransa’nın yanında İtalya, İspanya ve Belçika. Kamu borçları milli gelirinin yüzde 100'ünü aşan ilk üç ülke, piyasaları endişelendirip faiz oranlarının yükseldiğini görme riskini göze alamıyor. Borcun ve bütçe açığının bir egemenlik meselesi olduğunu belirten Fransa Maliye Bakanlığı buna rağmen “Bu durum Fransa'nın halihazırda önemli miktarda savunma harcaması yapmasını ve gelecekte bunu artırmasını engellemez.” açıklamasında bulunuyor.

MERZ: ‘SİLAHLANMA İÇİN NE GEREKİYORSA’

Macron seçildiği 2017’den bu yana Fransa’nın savunma harcamalarını 403 milyar ile ikiye katlama planı yaptı. 2 yıl sonra görevi sona eriyor. Almanya Başbakanı Friedrich Merz ise göreve yeni başladı. Daha hırslı ve silahlanma için “ne gerekiyorsa” diyen Merz 1 trilyon avro gibi bir paradan söz ediyor. Bununla “iki özel fon” oluşturulacak ve “ülkenin yeniden silahlanması finanse edilecek ve altyapısı yenilenecek.” Dolayısıyla gelecekte savaş hazırlıkları için sınırsız harcama yapmak mümkün olacak. Silahlanma için serbest bırakılan bu devasa meblağlar ile tüm endüstrisini askeri endüstri etrafında yeniden yapılandırması için kullanacaklar.

İTALYA’DA MİLLİYETÇİLER SİLAHLANMAYA KARŞI

Roma'da Giorgia Meloni Hükûmeti de savunma harcamaları hedefini GSYH'nin yüzde 2'sinden yüzde 5'ine yükseltebilecek olan 24 ve 25 Haziran'daki NATO zirvesini beklemek istediğini söylüyor. Ancak yeniden silahlanma çabalarında zaten geride kalan İtalya, iktidardaki koalisyonun bir parçası olan Milliyetçi Liga Partisi’nin Rusya yanlısı hassasiyetlerini de dikkate almak zorunda kalacak. İtalyanların büyük çoğunluğu ülkelerinin ve Avrupa'nın yeniden silahlanmasına karşı çıkıyor. 20 Mart 2025’de Le Grand Continent dergisinde yayınlanan bir ankete katılan İtalyanların yüzde 62'si savunma harcamalarından daha acil kamu harcamaları olduğunu düşünüyor.

İSPANYA: ‘SOSYAL HAKLARA DOKUNMAYACAK’

İspanya'da koalisyon ortağı olduğu radikal, anti-militarist solun baskısı altındaki hükümetin başkanı sosyalist Pedro Sanchez, savunma harcamalarındaki artışı nasıl finanse edeceğini henüz açıklamadı. Ancak sol seçmenlere güven vermek için bunu “sosyal ya da çevresel harcamaların tek bir kuruşuna dokunmadan” yapacağını taahhüt etti. Manevra alanı sınırlı, zira Parlamento'da yeterli çoğunluğa sahip olmadığı için son iki yıldır bir bütçe geçiremedi.

AB SAVUNMA HARCAMALARINI NASIL FİNANSE ETMEYİ PLANLIYOR?

Borç yükü altında ezilen, ülke bütçesini oluşturmada zorlanan bir Fransa ve yüksek enerji maliyetiyle sanayisi sarsılan ve otomobil sektörü büyük yara alan, Çin karşısında rekabet gücünü yitiren bir Almanya. Rusya’ya karşı Ukrayna’yı silahlandıran; silah stoklarını tüketen ve bir savunma zafiyeti yaşayan bu ülkeler, sözüm ona bir Rusya tehdidine karşı çılgınca silahlanma planları yapıyorlar.

Peki Avrupa bu silahlanmaya nasıl bir kaynak yaratacak? Borç almak mı? Harcamaları kısmak mı? Vergileri arttırmak mı? Bir de buna ABD'nin Avrupa’dan geri çekilmesi eklenince tam bir telaş içindeler. Daha çok borçlanma, vergileri artırma, sağlık, eğitim ve sosyal hizmetler gibi kamusal harcamaların artırılması ve kemer sıkma programlarıyla ancak savunma harcamalarını artırabilirler.

AVRUPA KENDİ HALKINA KARŞI SİLAHLANIYOR

Trump ve Putin’in Ukrayna’da savaşı bitirme ve barış görüşmelerinin yapıldığı bir dönemden geçiyoruz. Rusya’nın Avrupa’ya saldırmasının söz konusu olmadığı açıkça ortada. Peki kime karşı silahlanıyorlar? Asıl planları; küreselci neoliberal sistemlerini korumak için ülke sanayisini silah sektörü çerçevesinde canlandırmaya çalışmak. Ve aynı zamanda ülkelerinde yükselen milliyetçi dalga ve krize karşı yükselme olasılığı yüksek halk hareketlerini bastırmaya yönelik bir hazırlık olduğu da çok açık/aydınlık/alirızataşdelen