Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Irak'taki resmi
ziyaretleri kapsamında, Bağdat'taki Hükümet Sarayı'nda Irak Başbakanı Muhammed
Şiya es-Sudani ile baş başa ve heyetler arası görüşme gerçekleştirdi.
Erdoğan'ın Sudani ve Cumhurbaşkanı Abdullatif Reşid ile gerçekleştirdiği
görüşmeler sonrası, Kalkınma Yolu Projesi Anlaşması imzalandı. Erdoğan ve
Sudani, görüşmelerin ardından ortak basın açıklaması düzenledi.
'İMZALADIĞIMIZ ANLAŞMALAR SAĞLAM BİR YOL HARİTASI'
Play Video
"Ziyaretimin ve az önce imzalanan anlaşmaların
Türkiye-Irak münasebetlerinde yeni bir dönüm noktasını teşkil edeceğine
inanıyorum" diyen Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın açıklamalarından öne çıkanlar
şöyle:
"Irak ortak tarihi, kültürel ve beşeri bağlara sahip
olduğumuz, stratejik değer atfettiğimiz bir komşumuzdur. Irakla ilişkilerimizi
karşılıklı saygı ve iyi komşuluk ilkesi temelinde ortak çıkarlarımızı gözeterek
güçlü iradeye sahibiz. Bugünkü ziyaretimizde bunu bir kez daha teyit etmiş
olduk.
Ziyaretimin ve az önce imzalanan anlaşmaların Türkiye-Irak
münasebetlerinde yeni bir dönüm noktasını teşkil edeceğine inanıyorum. Sayın
Başbakan ile birlikte altına imza attığımız ortak işbirliği için stratejik
çerçeve anlaşması sağlam bir yol haritasını teşkil ediyor. Metinle güvenlik,
terörle mücadele, ekonomi, ticaret, sınır aşağı sular, sağlık eğitim gibi pek
çok alanda teknik müzakerelerin sürdürülmesini ve takibini sağlayacak ortak
daimi komiteler kurulmasına karar verdik.
Ayrıca güvenlikten ticarete, ulaştırmadan tarıma pek çok
başlıkta akdedilen metinle ilişkilerimizin ahdi zeminini güçlendirirken yeni
işbirliği imkanlarını da beraberinde getirecektir. İmza altına aldığımız
anlaşmaların hayata geçirilmesi için gerekli koordinasyonu sağlayacağız.
'İLİŞKİLERİ GENİŞ BİR YELPAZEDE ELE ALDIK'
Sayın Cumhurbaşkanı Reşid ve Sayın Başbakan Sudani ile
gerçekleştirdiğimiz görüşmelerde, Türkiye-Irak ilişkilerini geniş bir yelpazede
ele aldık. Güvenlik ve terörle mücadelede iş birliği en önemli gündem
maddelerimizden birini. Irak topraklarından Türkiye'yi hedef alan terör örgütü
PKK'ya ve uzantılarına karşı atabileceğimiz müşterek adımları istişare ettik.
PKK'nın Irak'ta yasaklı örgüt ilan edilmesini memnuniyetle karşıladık. Resmen
terör örgütü ilan edilerek Irak topraklarındaki varlığının en kısa zamanda
sonlanacağına olan inancımı bu vesileyle mevkidaşlarımla paylaştım. Bu komşuluk
ve kardeşlik hukukumuzun da gereğidir. Irak hükümetinin bu doğrultuda atacağı
her adımda ihtiyaç duyduğu desteği sağlamaya hazırız.
'IRAK, ÖNDE GELEN TİCARET ORTAKLARIMIZDAN'
FETÖ ile ortak mücadeleye dair beklentimiz de bu kulvardaki
gündem başlıklarımızdan birini teşkil etti.
Irak, önde gelen ticaret ortaklarımızdandır. Geçen yıl 20
milyar dolar seviyesinde seyreden ticaret hacmimizi daha üst seviyelere taşımak
istiyoruz. Sayın Başbakan'la bu çerçevede atılacak adımları ele aldık.
Ticaretimizin önündeki suni engellerin ortadan kaldırılması noktasında
yapılabilecekleri değerlendirdik. Kalkınma Yolu Projesi'nin bu hedef bakımından
hayati önemine değindik. Başta Irak olmak üzere tüm bölgemizin istikrarına ve
refahına büyük katkı sunacak bu stratejik planlamaya dair kararlığımızı imzaladığımı
Mutabakat Muhtırası'yla perçinlemiş olduk.
Su konusunda Irak'ın yaşamış olduğu sıkıntının farkındayız.
Şu bir gerçek ki iklim krizi ve kuraklık Irak'ı olduğu kadar Türkiye'yi ve dahi
bütün dünyayı olumsuz etkiliyor. Aryıca su miktarı kadar israfın önüne
geçilerek suyun verimli kullanılması da önemlidir. Tesis ettiğimiz Ortak Daimi
Komite, su alanındaki iş birliğimizi akılcı, bilimsel temelde ve ortak
çıkarlarımızı dikkate alarak daha ileriye taşıyacak.
Görüşmelerimizde ayrıca enerji, sanayi, sağlık, eğitim,
bilim, turizm ve diğer başlıklarda da mevcut iş birliğimizin güçlenmesini teyit
etmiş olduk."
SUDANİ: BÖLGEDEKİ GÜVENLİK VE İSTİKRARI DESTEKLEYECEK
Türkiye ile çeşitli alanlarda ortak anlaşmalar
imzaladıklarını ifade eden Sudani ise, "Bugün Kalkınma Yolun Projesi'ne
ilişkin ilkeleri içeren dörtlü mutabakat zaptı imzaladık. Kalkınma Yolu
Projesi, Dicle ve Fırat nehirlerinin Türkiye'den akıp Irak'a ulaşması gibi
batıyla doğuyu birbirine bağlayacak ekonomik nehirdir. Bu yol, Irak'tan
Türkiye'ye ve oradan da Avrupa'ya uzanıyor. Bu proje, aynı zamanda bölge
haklarını ve onların kültürünü birbirine yakınlaştırır ve çeşitli alanlarda
ortaklıkları geliştirecek. Kalkınma Yolu Projesi, bölgedeki güvenlik ve
istikrarı destekleyecek" dedi.
Irak Başbakanı, su düzeyinde de anlaşmalar imzaladıklarını
kaydederek, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Bunlar (su anlaşmaları) sulama sistemlerini
yenileyecek. Bu anlaşmanın ayrıca Irak'ın su hissesine de olumlu etkileri
olacak ve komşu ülke Türkiye'ye de fayda sağlayacak. Biz (Irak ve Türkiye)
birbirimize suyun yukarından (Türkiye) aşağıya (Irak) akmasındaki gibi tek bir
yaşam çizgisiyle bağlıyız."
'IRAK TOPRAKLARINDAN BAŞKA BİR ÜLKEYE SALDIRI
DÜZENLENMESİNE İZİN VEREMEYİZ'
İki ülke arasındaki güvenlik işbirliğine de değinen Sudani,
"Türkiye ve Irak'ın istikrarını sağlayacak güvenlik işbirliğinde mutabık
kaldık. Bu (güvenlik işbirliği), terörle işbirliği yapabilecek silahlı
grupların oluşturabileceği ve iki ülkenin güvenliğini bozabileceği tehlikeye
karşı mücadele etmesine yardımcı olacak. Bu ayrıca, sınır bölgelerindeki
alanların daha fazla kontrol altına alınmasını da sağlayacak. Irak ve
Türkiye'nin güvenliği bölünmez bir bütündür. Aramızdaki güvenlik işbirliği bölge
için önemlidir. Böylece iki ülke arasındaki ilişkiler örnek alınacak düzeyde
olur" diye konuştu.
Sudani, dengeli, ortak çıkar ve iyi komşuluğa dayalı
politika izlediklerini vurgulayarak, "Irak topraklarından başka bir ülkeye
saldırı düzenlenmesine izin veremeyiz" dedi.
TÜRKİYE İLE IRAK ARASINDA 26 ANLAŞMA İMZALANDI
Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Irak Başbakanı Sudani
arasında, Bağdat'taki Hükümet Sarayı'ndaki gerçekleşen görüşmenin ardından iki
ülke arasında gerçekleştirilecek 26 işbirliği anlaşmasına imza
atıldı. Erdoğan ile Sudani, "Irak Cumhuriyeti ile Türkiye
Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Su Alanında İşbirliği Çerçeve Anlaşması" ve
"Stratejik Çerçeveye İlişkin Mutabakat Zaptı"na imza atarken, 2 ülke
arasında farklı alanlarda ayrıca 24 işbirliği anlaşması imzalandı.
İmza töreninde, "Irak Cumhuriyeti ile Türkiye
Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Su Alanında İşbirliği Çerçeve Anlaşması" ile
"Stratejik Çerçeveye İlişkin Mutabakat Zaptı",
Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Irak Başbakanı Sudani tarafından imzalandı.
Stratejik Araştırmalar Merkezi Başkanı Nuh Yılmaz ile Irak Dışişleri Bakanlığı
Dış Hizmetler Enstitüsü Dekanı Hussein Mansour Al-Safi, Türkiye Cumhuriyeti
Dışişleri Bakanlığı Stratejik Araştırmalar Merkezi Başkanlığı ile Irak
Dışişleri Bakanlığı Dış Hizmetler Enstitüsü arasında İşbirliği Mutabakat
Zaptını imzaladı.
Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) Başkanı Nail Olpak ile
Irak Ticaret Odaları Federasyonu Başkanı Abdulrazaq Al-Zuheere, DEİK ile Irak
Ticaret Odaları Birliği Arasında Mutabakat Zaptı'na imza attı.
Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri
Başkanlığı ile Irak Cumhuriyeti Kültür, Turizm ve Eski Eserler Bakanlığı Milli
Kütüphanesi ve Arşivi arasındaki Mutabakat Zaptı, Devlet Arşivleri Başkanı Uğur
Ünal ile Irak Cumhuriyeti Kültür, Turizm ve Eski Eserler Bakanlığı Milli
Kütüphanesi ve Arşivi Kültürel İşler Genel Müdürü Prof. Dr. Alaa Abo Alhassan
Esmaıl tarafından imzalandı.
Türkiye Cumhuriyeti Diyanet İşleri Başkanlığı ile Irak
Cumhuriyeti Sünni Vakfı Divanı Arasında İslami İşler Alanında İşbirliği
Mutabakat Zaptı, Diyanet İşleri Başkanı Ali Erbaş ve Sünni Vakfı Divanı Başkanı
Prof. Dr. Mişan Muhyi Alwan tarafından imza altına alındı.
Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı Fahrettin Altun ile Irak
Cumhuriyeti İletişim ve Medya Komisyonu Başkanı Dr. Ali Hussein Al-Moayyed,
Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Irak Cumhuriyeti Hükümeti arasında, Medya ve
İletişim Alanında İşbirliğine İlişkin Mutabakat Zaptı'na imza attı.
Savunma Sanayii Başkanı Haluk Görgün ile Irak Savunma
Sanayii Komisyonu Başkanı Mustafa Ati Hassan, Türkiye Cumhuriyeti
Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanlığı (SSB) ile Irak Cumhuriyeti Savunma
Sanayii Komisyonu (DIC) arasında Savunma Sanayii Alanında Stratejik İşbirliği
Mutabakat Zaptı'nı imzaladı.
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ve Irak Çalışma ve Sosyal İşler
Bakanı Ahmed Jasim Al-Asadi, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ile Irak
Cumhuriyeti Çalışma ve Sosyal İşler Bakanlığı arasında "İstihdam ve Sosyal
Güvenlik Alanlarda Mutabakat Zaptı"na imza attı.
Fidan ve Al-Asadi ayrıca Türkiye Cumhuriyeti Aile ve Sosyal
Hizmetler Bakanlığı ile Irak Cumhuriyeti Çalışma ve Sosyal İşler Bakanlığı
arasında İşbirliğine İlişkin Mutabakat Zabıtları'nı da imzaladı.
İki ülkenin Milli Eğitim Bakanlıkları arasındaki
"Eğitim Alanında İşbirliği Mutabakat Zaptı" Dışişleri Bakanı Fidan ve
Irak Eğitim Bakanı Dr. İbrahim Namis El Cuburi arasında imzalandı.
Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Irak Cumhuriyeti Kültür,
Turizm ve Tarihi Eserler Bakanlığı arasındaki "Turizm Alanında Mutabakat
Zaptı", Dışişleri Bakanı Fidan ve Irak Kültür, Turizm ve Eski Eserler
Bakanı Prof. Dr. Ahmed Fakak Ahmed tarafından imzalandı.
İki ülke arasındaki "Enerji Alanında İşbirliğine
İlişkin Mutabakat Zaptı", Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan
Bayraktar ile Irak Elektrik Bakanı Zeyad Ali Fadhil Al-Rzage arasında imza
altına alındı.
İki ülkenin İçişleri Bakanlıkları arasındaki "Güvenlik
İşbirliği Mutabakat Zaptı", İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya ve Irak İçişleri
Bakanı Abdulameer K. Alshimary tarafından imzalandı.
Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Irak Cumhuriyeti Hükümeti
arasındaki Sağlık ve Tıp Bilimleri Alanında İşbirliğine İlişkin Mutabakat
Zaptına, İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya ve Irak Sağlık Bakanı Dr. Salih Mahdi
Al-Hasnawi imza attı.
Türkiye Cumhuriyeti Milli Savunma Bakanlığı ile Irak
Cumhuriyeti Savunma Bakanlığı Arasında Askeri Eğitim İşbirliği Mutabakat
Muhtırası, Milli Savunma Bakanı Sayın Yaşar Güler ile Irak Savunma Bakanı Sabit
Muhammed Said El-Abbasi tarafından imza altına alındı.
Güler ve El-Abbasi ayrıca, Türkiye Cumhuriyeti Milli Savunma
Bakanlığı ile Irak Cumhuriyeti Savunma Bakanlığı arasında "Askeri Sağlık
Alanında Eğitim ve İşbirliği Protokolü"nü imzaladı.
Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mehmet Fatih Kacır ile Irak
Ulusal Yatırım Komisyonu Başkanı Dr. Haider Mohammed Makkiyah, iki ülke
arasında Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması'nı imzaladı.
Sanayi ve Teknoloji Bakanı Kacır ile Irak Gençlik ve Spor
Bakanı Dr. Ahmed Muhammed Al-Mubarka tarafından iki ülkenin gençlik ve spor
bakanlıkları arasında Gençlik ve Spor Alanlarında İşbirliği Mutabakat Zaptı
imzalandı.
Türkiye Cumhuriyeti Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Küçük ve
Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı ve Irak
Cumhuriyeti Sanayi ve Maden Bakanlığı Sınai Kalkınma Genel Müdürlüğü arasındaki
Mutabakat Zaptı'na, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Kacır ile Irak Sanayi ve
Madenler Bakanı Prof. Dr. Khalid B. Al-Najim imza attı.
Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK)
ile Irak Cumhuriyeti Yükseköğretim ve Bilimsel Araştırma Bakanlığı (MOHESR)
arasındaki Bilim, Teknoloji ve Yenilik Alanlarında İşbirliği Mutabakat
Zaptı'nı, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mehmet Fatih Kacır ile Irak Cumhuriyeti
Yükseköğretim ve Bilimsel Araştırma Bakanı Dr. Naim Al-Aboudi imzaladı.
Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı ile Irak Tarım Bakanı
Abbas Jabr Al-Ali Al-Maliki, Türkiye-Irak Tarım Çalışma Grubu 2024-2025 Dönemi
Eylem Planı'nı imzaladı.
Ticaret Bakanı Ömer Bolat ile Irak Ticaret Bakanı Atheer
Dawood Salman Al Ghurairi tarafından iki ülkenin ticaret bakanlıkları arasında
Ekonomik ve Ticaret Ortak Komitesi Kurulmasına Dair Mutabakat Zaptı imzalandı.
Ticaret Bakanı Bolat ile Irak Başbakan Yardımcısı ve
Planlama Bakanı Prof. Dr. Muhammad Ali Tamim, iki ülke arasında Ürün Güvenliği
ve Ticarette Teknik Engeller Alanlarında Danışma ve İşbirliği Mekanizması Tesis
Edilmesine Dair Protokol'e imza attı.
Türkiye Adalet Akademisi ile Irak Cumhuriyeti Yüksek Yargı
Konseyi Adalet Enstitüsü arasında Türkiye Adalet Akademisi ve Irak Adalet
Enstitüsü Öğrencilerinin, Hakim ve Savcı Yardımcılarının Yargısal Eğitimine
Yönelik İşbirliği Hakkında Mutabakat Zaptı, Ulaştırma ve Altyapı Bakanı
Abdulkadir Uraloğlu ile Irak Adalet Enstitüsü Genel Müdürü Faten Mohsen Hadi
tarafından imzalandı.
Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Uraloğlu ile Irak Ulaştırma
Bakanı Razzaq Muhaibis Al-Saadawi, Türkiye Cumhuriyeti Ulaştırma ve Altyapı
Bakanlığı ile Irak Cumhuriyeti Ulaştırma Bakanlığı arasındaki Kalkınma Yolu
Hakkında Mutabakat Zaptı'na imza attı.