Suriye'de iktidardan düşen Beşar Esad'ın en büyük müttefiklerinden olan Rusya, HTŞ'nin Şam'a ilerlediği süreç boyunca, bazı cihatçı noktalara hava saldırıları dışında hem askeri hem siyasi olarak oldukça sessiz kaldı. Esad'ın düşmesinin ardından Suriye'deki tüm "muhalefet" unsurlarıyla temasta olduğunu söyleyen Moskova, İsrail'in Suriye'ye dönük saldırıları sırasında da kontrolündeki sahaları Tel Aviv'e teslim etmeye başlamıştı.

Yaşananlar, öncesinden planlanmış bir emperyalist uzlaşı olduğuna dair kanıları güçlendirmişti. Moskova'nın bu tavrına dair ilk akla gelen, Ukrayna'daki savaş nedeniyle Rusya'nın Suriye'ye destek olacak yeterli enerjisinin kalmamış olduğu ve Ukrayna'ya odaklanmak üzere Suriye'deki mevzilerinden vazgeçtiğiydi.

Bununla birlikte, Suriye'de yaşananlara Ukrayna'nın da müdahil olduğu ortaya çıktı. Ukraynalı kaynakların aktardığına göre, Kiev istihbaratı uzun zamandır İdlib'de HTŞ'yle temas halindeydi. Son dönemde de Ukrayna istihbaratı, İdlib'deki cihatçılara ciddi miktarda hava silahı ve mühimmat gönderdi.

Ukrayna, böylece Rusya'ya karşı kendi ülkesindeki savaşı bir anlamda Suriye'ye taşımış oldu.

Kiev'den HTŞ'ye 150 İHA, 20 operatör

Geçtiğimiz hafta sonu Beşar Esad yönetiminin düşmesinin ardından Şam'da iktidara gelen Suriye'deki cihatçıların, Rusya ve müttefiki Suriye'yi zayıflatmayı amaçlayan Ukraynalı istihbarat görevlilerinden insansız hava araçları ve diğer destekler aldığı öne sürüldü.

ABD'li Washington Post gazetesine konuşan Ukrayna'nın yurtdışındaki askeri faaliyetlerine aşina kaynaklar, Ukrayna istihbaratının dört ila beş hafta önce Suriye'nin İdlib kentindeki "isyancı" karargahına, orada bulunan öncü cihatçı örgüt olan Heyet Tahrir'uş Şam'a (HTŞ) yardım etmek için yaklaşık 20 deneyimli insansız hava aracı operatörü ve yaklaşık 150 birinci şahıs görüşlü insansız hava aracı gönderdiğini iddia etti.

Batılı istihbarat kaynakları, Kiev'den gelen yardımın Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad'ı devirmede yalnızca mütevazı bir rol oynadığını savunuyor.

Ancak, Kiev'in, Ortadoğu, Afrika ve Ukrayna'nın kendisindeki Rus operasyonlarına gizlice saldırmak için geniş çaplı bir çaba içerisinde olduğu görülüyor. Anlaşılıyor ki, Ukrayna istihbaratı, bu süreçte Rusya'da büyük yara açacak ve müttefiklerini zayıflatabileceği başka cepheler aradı.

Ukrayna istihbarat kaynakları sinyalini veriyordu

ABD'de Joe Biden yönetimi, Ukrayna'nın Suriye'deki bu gizli destek programından haberdar olmadığını iddia ediyor.

Ukraynalı Kyiv Post gazetesi, esasında 3 Haziran tarihli makalesinde, Kiev'in bu hamleleri yapacağının sinyalini verdiğine dikkat çekmişti. GUR olarak bilinen Ukrayna askeri istihbarat servisindeki bir kaynak, gazeteye "yılın başından beri, Ukraynalı operatörlerin desteklediği Suriye'deki cihatçıların bölgede temsil edilen Rus askeri tesislerine çok sayıda saldırı düzenlediğini" ifade etmişti.

Makale, Suriye içinde Ukrayna destekli cihatçılar tarafından vurulduğunu söylediği taş yivli bir sığınağa, beyaz bir minibüse ve diğer hedeflere yapılan saldırıları gösteren bir video görüntüsüne bağlantı içeriyordu. Gazete, Suriye operasyonunun GUR içindeki "Himik" olarak bilinen özel bir birim tarafından "Suriye muhalefetiyle işbirliği içinde" yürütüldüğünü öne sürüyordu. Ukraynalı gazete, GUR başkanı Korgeneral Kirilo Budanov'un HTŞ ile şahsen temas halinde olduğunu da iddia etmişti.

Rusya Ukrayna'nın faaliyetlerinden şikayetçiydi

Rus yetkililer de, uzun zamandır Ukrayna'nın Suriye'deki "paramiliter" çabalarından şikayet ediyordu. Rusya'nın Suriye özel temsilcisi Aleksandır Lavrentyev, Kasım ayında TASS ile yaptığı bir röportajda, "Ukrayna Ana İstihbarat Müdürlüğü'nden Ukraynalı uzmanların İdlib topraklarında olduğuna dair bilgilerimiz var" demişti.

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov da, Eylül ayında İdlib'deki "Ukrayna istihbarat elçileri" hakkında benzer bir iddiada bulunmuştu. Suriye gazetesi El Vatan'a göre, Lavrov, onların "kirli operasyonlar" yürüttüğünü iddia etmişti.

Esad devrilmeden önce de, Rus yetkililer ayrıca Ukrayna'nın cihatçı grupla bağlantısının Kremlin'e karşı savaşı için Suriyeli savaşçıları işe alma girişimi olduğunu ileri sürmüştü. Cradle adlı bir çevrimiçi sitede Eylül ayında yayımlanan bir raporda, Ukrayna'nın HTŞ ile "savaşçılar için insansız hava aracı" anlaşması kapsamında 75 insansız hava aracı teklif ettiği iddia edildi. Ancak bu Rus iddiasını doğrulayacak veriler henüz bulunmadı.

Rusya, Kiev'in İdlib'deki varlığını ciddiye almadı

Diğer yandan, Rus kaynaklar, HTŞ'nin Şam'a ilerleyecek kadar güçlenmesinde Ukrayna'nın rolünün küçük olduğunu düşünüyordu. Middle East Eye'da 2 Aralık'ta yayımlanan bir makalede, Rus ordusunun görüşlerini yansıttığı söylenen ve Kiev'in yardımını küçümseyen bir Rus Telegram hesabından şu alıntı yapıldı: "Birincisi, GUR üyeleri İdlib'i ziyaret etti, ancak orada sadece kısa bir süre kaldılar. Suriyelileri sıfırdan insansız hava araçlarını (İHA) kullanma konusunda eğitmek için yeterli değildi. İkincisi, HTŞ'nin uzun zamandır kendi İHA programı vardı."

Ukrayna'nın Rusya'ya karşı diğer uluslararası faaliyeti: Mali

Suriye operasyonu, Ukrayna askeri istihbaratının Rus güçlerini taciz etmek için yurtdışında faaliyet gösterdiği tek örnek değil. Ağustos ayında Ukrayna'nın kuzey Mali'deki ayrılıkçıların Wagner Grubu'ndan Rus paralı askerlerine pusu kurmasına yardım ettiği ortaya çıkmıştı. Batı kaynakları, 27 Temmuz saldırısında 84 Wagner askerinin ve 47 Malilinin öldüğünü bildirmişti.

GUR sözcüsü Andriy Yusov, birkaç gün sonra Mali operasyonunu övmüş ve Malili isyancıların "sadece bilgi değil, Rus savaş suçlularına karşı başarılı bir askeri operasyona olanak sağlayan gerekli bilgileri aldıklarını" söylemişti. Saldırıdan sonra Mali, Ukrayna ile diplomatik ilişkilerini kesmişti/sol