Arapça ayetin orijinal halinde geçen hulk sözcüğü insanın huy ve tabiatına dönüşmüş sıfata denir, sürekli olmayan ve arada sırada yapılan davranışlara denmez. Ayette geçen üstün ahlak ifadesi için çeşitli yorumlar yapılmıştır.

Bunlardan bazıları şöyledir;

〉〉 Ayşe şöyle der: “Hz. Peygamber’in (s.a.a)’in ahlakı Muminun suresinin ilk on ayetinde açıklandığı gibidir. Bu ifadelerden daha yüksek bir methetme yoktur.”

〉〉 Kastedilen, İslam ahlakıyla ahlaklanmadır.

〉〉 Kastedilen, hakka sabretmek ve işleri aklın gereğince yürütmektir.

〉〉 Bazı lügat kitaplarında, hulk kavramı din olarak açıklanmıştır. İmam Muhammed Bakır (a.s) bununla ilgili şöyle buyurmuştur: “En üstün ahlaktan kastedilen, İslam dinidir.” 1

〉〉 Kastedilen, muhaliflere karşı yücelikle davranmaktır denmiştir. Zira Allah, Hz. Peygamber’i (s.a.a) bu tarzla görevlendirmiştir: “Sen af yolunu tut, iyiliği emret, cahillerden yüz çevir.” 2

〉〉 Kastedilen, mekarimu’l ahlaktır. Hz. Peygamber’in (s.a.a) de şu rivayetinde işaret edildiği üzere: “Allah beni mekarimu’l ahlakı tamamlamak için gönderdi.” Ve bir başka hadisinde ise: “Rabbim beni terbiye etti. Ne de güzel terbiye etti.” 3

〉〉 Ayşe, Hz. Peygamber’in (s.a.a) ahlakı için şöyle demiştir: ‘O’nun ahlakı, Kur’an’ın tecessümü idi.” 4

Merhum Allame Tabatabai, el-Mizan tefsirinin 6. cildinin 183. Sayfasında (yaklaşık 27 sayfa boyunca) Hz. Peygamber’in (s.a.a) güzel ahlakı, görgüsü ve sünnetleri hakkında rivayet nakletmiştir. Onlardan bazılarına fihrist şeklinde burada değineceğiz.

1 – Hz. Peygamber (s.a.a) ayakkabılarını kendisi dikerdi.

2 – Elbisesini kendisi yamardı.

3 – Koyunu kendisi sağardı.

4 – Kölelerle birlikte yemek yerdi.

5 – Yere otururdu.

6 – Merkebe binerdi.

7 – Pazardan ihtiyaçlarını kendisinin karşılamasından hicap duymazdı.

8 – Fakir, fukaraya el uzatır ve onlar ellerini çekmeden kendisi de elini çekmezdi.

9 – Karşılaştığı küçük büyük herkese selam verirdi.

10 – Eğer herhangi bir şey kendisine ikram edilseydi kurumuş bir tek hurma tanesi de olsa küçük görmezdi.

11 – Az harcama yapardı. Tabiatı kerim ve cömertti. Geçinmesi çok güzeldi.

12 – Kahkaha atmak yerine her zaman tebessüm ederek gülerdi.

13 – Üzüntülü olduğu zamanlarda asla yüzünde yıkılmış ve bitmiş ifadesi yer almazdı.

14 – Sürekli mütevazı olmasına rağmen kendisini asla düşük göstermezdi.

15 – Cömert olmasına rağmen asla israf etmezdi.

16 – Kalbi çok yumuşak ve şefkatliydi.

17 – Hırslı olarak asla elini bir şeye uzatmamıştı.

18 – Evden dışarı çıkacağı zaman kendisine aynada bakar, saçlarını tarardı. Kendisine çekidüzen vermeyi bazen suyun karşısında bile yapmaktaydı.

19 – Hiçbir zaman başkalarının karşısında ayaklarını uzatmamıştı.

20 – Ne zaman iki iş arasında kalsa, yapılması en zor olanı tercih ederdi.

21 – Hiçbir zaman kendisine yapılan zulme intikam alma kastıyla yaklaşmamıştır. Ancak Allah’ın haram kıldıklarına karşı bir hürmetsizlik olduğunda, haramların çiğnenmesi karşısında gazaplanırdı.

22 – Hiçbir zaman yaslanarak yemek yemezdi.

23 – Bir şahıstan hayır cevabı duymamak için hiçbir şey istememişti ve kendisine gelen beklentileri de reddetmezdi.

24 – Namazı tam anlamıyla kâmil, hutbeleri kısa ve öz tutardı.

25 – İnsanlar kendilerine uzaktan gelen Hz. Peygamber’i (s.a.a) kokusu ile tanırlardı.

26 – Evinde misafiri olduğunda yemeğe ilk başlayan ve en son bırakan kimseydi. Böylelikle misafir dilediğince sıkılmadan yemek yerdi.

27 – Yemek yerken her zaman kendi önünde olana uzanırdı.

28 – Suyu üç yudumda içerdi.

29 – Sadece sağ elini kullanarak bir şey verir, alır ve yemek yerdi.

30 – Dua ettiği zaman üç defa ederdi. Konuştuğunda ise kelamında tekrar olmazdı.

31 – İnsanların evine girmek için izin isteyişini üç defa tekrarlardı.

32 – Sözleri her işitenin duyabileceği kadar açık ve anlaşılırdı.

33 – Bakışlarını huzurunda olan kimselere eşit paylaştırırdı.

34 – İnsanlarla konuştuğu zaman tebessüm ederdi.

--------------------------------------------

1 Tefsir’u Nuru’l Sakaleyn

2 A’raf, 199

3 Tefsir’u Mecmau’l beyan

4 Sunenu’n Nebi, Allame Tabatabai, s.56