PLANLARIN BOZUCUSU
Yıllar önce Batılı ve bölgedeki bazı medya kuruluşları
"Sykes-Picot anlaşmasının sonu"nu tartışmaya başladığında, çok az
sayıda kişi bunu ciddiye aldı. Akımların bölgede ve ülkelerin yasal
sınırlarında jeopolitik değişim için bir planı olduğuna inanmak zordu. Ancak
IŞİD, 10 Haziran 2014'te Irak'ın Musul ilini işgal ederek sözde Irak ve Şam
İslam Devleti'nin kurulduğunu ilan ettiğinde, bu tarihi anlaşmanın sona
ermesinin fısıltıları daha çok duyuldu. O günlerde “Kasım Süleymani” ve “Ebu
Mehdi el-Mühendis” gibi önemli isimler Irak’ta ve Suriye’de bu girişime karşı
ön safta yer almıştı.
Süleymani ve El-Mühendis'in şehit edildiği Bağdat Havaalanı
giden yolda, iki tarafa da dev posterleri asıldı.
BÖLGEDEKİ ÜLKELERİ BÖLME PLANI
Demografik yapıyı değiştirme, sınır değiştirmesi ve
bölgedeki büyük ülkeleri küçültme planları 2003 Irak işgalinden bu yana ilgi
odağı olmuştu. Bu planlardan biri Irak ve Suriye'yi bölme ve Irak’ın
batısındaki bölgelerin Suriye’nin doğusu ile birleştirmektir. Diğer bir plan
ise “Joe Biden”in destekçisi olduğu Irak'ın Sünni, Şii ve Kürt olmak üzere üç
bölgeye bölünmesi projesidir.
IRAK: PARÇALANMA SÜRECİNİN İLK AŞAMASI
2006 yılı, bir tarafta Irak şehirlerinin savunmasız
halkının, diğer tarafta ise ABD ve Suudi Arabistan tarafından oluşturulan ve
önce işgalcilere karşı savaşmak için gelerek daha sonra Müslümanları öldürmeye
kalkışan El Kaide adlı bir grubun olduğu yıkıcı bir savaşa denk geldi.
Kasım Süleymani’nin (Kudüs Gücü'nün eski komutanı) o
yıllardaki rolü çok hassas ve etkili olmuştur. Hem Şiiler, hem Sünniler hem de
Kürtler, Irak'ta muazzam kişisel ve manevi etkiye sahip olan bu adama
güveniyordu ve Amerikalı generaller bunu çok iyi biliyorlardı. Öyle ki, Eski
Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi (IKBY) Başkanı Mesut Barzani de 2014 yılında
IŞİD karşısında kendini yapayalnız hissettiğinde Şehit General Süleymani’den
yardım istemişti.
SURİYE: BÖLGENİN PARÇALANMA SÜRECİNİN İKİNCİ AŞAMASI
Suriye’de “Bölgesel Değişim Hareketi” 2011 yılına
uzanmaktadır. Çok az sayıda kişi, bölgede istikrar ve güvenlik adasıyla tanınan
bu ülkenin kısa sürede onlarca terör örgütünün yuvası olmasını ve binlerce
kiralık teröristin komşuların açtığı sınırlardan bu ülkeye akın edeceğini
tahmin ediyordu. Yaklaşık üç yıllık bir süre içinde, tekfirci teröristler
Şam'ın yakınına kadar yayıldılar. Suriye’yi bölmek amacıyla Suudi Arabistan,
Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve Katar da dahil olmak üzere bölgedeki birçok
ülke, Avrupa ve ABD ile birlikte Şam hükümetini devirme konusunda anlaştı. Bu
kriz sırasında Suriye ordusunun komutanlarına ve bu ülkenin liderlerine direniş
ile bu aşamayı aşacakları konusunda özgüven veren yalnızca “Kasım
Süleymani”idi.
IRAK: PARÇALANMA SÜRECİNİN ÜÇÜNCÜ AŞAMASI
Bağdat ve Irak’ın bazı şehirleri Aralık 2013’ün son
günlerinden Ocak 2014’ün arasına kadar gergindi. Bir yandan muhalif siyasi
akımlar hükümet üzerindeki baskıyı yoğunlaştırmış, diğer yandan ise el-Enbar
ilinin halkı protesto gösterileri düzenlemişti. Iraklı muhalif gruplar ve
bölgedeki El Kaide ve IŞİD yanlısı hükümetler ile Batılılar el-Enbar’da
toplanan protestocuları “devrimci aşiretler” ve “hükümet muhalifleri” olarak
adlandırmıştı ve protestocuların Suriye'deki terörist gruplarla bağlantılı
olduğunu ve çadırlarında silah sakladıklarını söyleyen Nuri el-Maliki’nin
çığlıklarını kimse duymuyordu. Yaklaşık altı ay sonra, 10 Haziran 2014'te
Musul'un ve bunun ardından Irak’ın 6 ilinin kontrolünün IŞİD tarafından ele
geçirilme ve birkaç ilin de fiilen savaş içinde olduğu haberi dünyayı sarstı.
Aklımıza ilk gelen soru şu; Bu zor günlerde bu komployu kim
engelledi? Ayetullah Sistani'nin tarihi fetvası olmasaydı, Tahran ve Bağdat
arasındaki ilişkiler olmasaydı ve İran'dan silah ve takviye gelmeseydi
Bağdat’ın düşüşü kaçınılmaz olurdu. Elbette, birçok Iraklı yetkili ve şahsiyet
bu konuyu yıllar boyunca tekrarlamış ve İran ile ABD’nin tutumunu net bir
şekilde karşılaştırmıştır. Amerikalıların Irak ile güvenlik anlaşmaları olduğu
halde bu durumda bir yardımları dokunmadı.
Iraklılar, Bağdat'ın zor günlerinde “Kasım Süleymani”nin
yönetiminin unutulmayacağını çok iyi biliyorlar. Savaşlara bakıldığında, “Kasım
Süleymani”nin IŞİD’in Irak'ın Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nin en büyük şehri
olan Erbil’e sızacağını ve daha da önemlisi bölgeyi bölme planının sadece Irak
ve Suriye değil, aynı zamanda Türkiye ve tüm bölgeyi kapsadığını bildiği
anlaşılıyor.
ERBİL: PARÇALANMA SÜRECİNİN DÖRDÜNCÜ AŞAMASI
Erbil'in bağımsızlığının fısıltıları 2017’de IŞİD’e karşı
savaşın son aylarında bir kez daha duyuldu. Ancak beklendiği gibi Kürtler,
Eylül ayı sonuna ve Musul'un kurtarılmasına kadar hiçbir şey yapmadılar. O
günlerde Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nin “Bağımsızlık Referandumu” adı
altında bir kampanya başlatmayı planladığına dair söylentiler vardı. “Hacı
Kasım” günlerce bir saat uyumadan bir yandan diğer yana hareket içinde idi ve
sonunda Irak ve Türk hükümetlerini istişareler yoluyla Irak Kürt Bölgesi’nin
hava ve kara sınırlarını kapatmaya ikna etmeyi başardı. Irak güçleri daha sonra
bir dizi daha az yoğun çatışmanın ardından Kerkük’e girdi ve 10 gün sonra IKBY
Başkanı Mesut Barzani görevinden istifa etti.
ABD’LİLERİN 'HACI KASIM SÜLEYMANİ'NİN POPÜLERLİĞİNE OLAN
KİNİ
ABD'nin bu dönemdeki amaç ve niyetleri, "General
Süleymani"nin akıllı yönetimi nedeniyle boşa çıkmıştır. “General
Süleymani”nin bölge için çizdiği gelecekte ABD ve İsrail’e yer yoktu. “Hacı
Kasım” suikastının nedenlerinden biri, Amerikalıların ve bölge hükümetlerinin
onun bölge halkları arasında kazandığı popülerliğinden korkmasıydı. “Hacı
Kasım” bölgedeki fitne ateşini söndürmek için birçok başka katkıda bulunmuştu.
Elbette Türklerin ve Katarlıların kendisi ile ilgili anılar var. Askeri
üniforma giymesine ve tekfirci teröristlere karşı mücadele etmesine rağmen her
zaman bir barış elçisiydi ve bölgede kapsamlı bir barışın sağlanmasını
düşünüyordu. Dönemin Irak Başbakanı Abdülmehdi’ye İran’dan Suudi Arabistan’a
bir mesajı iletmek ve barış yolunda adım atmak için gittiği son Bağdat
ziyaretinde ABD tarafından acımasız bir şekilde hedef alındı.
Arif Abdullahi / İran İslam Cumhuriyeti Ankara Büyükelçiliği
Siyasi Müsteşarı
Aydınlık