Avrupa Birliği (AB) ülkeleri yıllarca ihmal ettikleri savunma sanayi yatırımlarının sıkıntısını hem askeri hem ekonomik olarak görmeye başladı. Askeri güvenliğini ABD’ye bağlayan Avrupa, bu alana yapacağı harcamaları sosyal refaha ayırdığı için yapay bir zenginlik oluştu. Rusya- Ukrayna savaşı ise sıkıntıda olan AB’de tüm dengeleri değiştirdi. Savaş nedeniyle Avrupa’nın enerjide tek kaynağı olan Rusya kaybedildi. Enerji maliyetleri yüzde 300 artt.ı Ardından ABD Başkanı Donald Trump, seçimlerini kazanınca AB’nin kabus günleri başladı. Trump, Rusya-Ukrayna savaşının bitirilmesi görüşmelerinde AB’yi masaya almadı. Avrupa’nın NATO için daha çok harcama yapması gerektiğini söyledi. Bu gelişmeler AB’de ihmal edilen savunma yatırımlarının tekrar başlaması zorunluluğunu doğurdu. Örneğin Almanya 10 milyar euroluk top mermisi yatırımı başlattı. Bunun gibi harcamalar da AB’nin siyasi ve ekonomik dengesini bozdu.

TREND YÜKSELİŞ YÖNÜNDE

Fakirleşen halk ve mülteci sorunu nedeniyle Almanya’da aşırı sağcı parti AfD birinci parti oldu. Tüm bu gelişmeler Avrupa’daki ülkelerin enflasyon verilerini yukarı taşıdı. AB ile siyasi ortak olan İngiltere’de de enflasyon tarihinde ilk kez yüzde 3’ü buldu. Euro Bölgesi’nde kasımda yüzde 2,2 olan yıllık enflasyon aralıkta yüzde 2,4 seviyelerine yükseldi. Yükseliş bu yılın ilk ayında da devam etti. Avrupa Birliği İstatistik Ofisi (Eurostat) öncü verilerine göre, Avro Bölgesindeki yıllık enflasyon oranı Ocak 2025’te Aralık 2024’teki yüzde 2,4 seviyesinden yüzde 2,5’e yükseldi. Avro Bölgesi enflasyonunun ana bileşenlerine bakıldığında, Ocak ayında hizmetlerin yüzde 3,9’la en yüksek yıllık artışa sahip olduğu gözlenirken, bunu yüzde 2,3’le gıda, alkol ve tütün ürünleri, yüzde 1,8’le enerji ve yüzde 0,5’le enerji dışı sanayi malları takip etti. İngiltere’de yıllık enflasyon oranı Ocak ayında yüzde 3’e yükselerek son 10 ayın en yüksek seviyesine ulaştı. Bu artış, gıda fiyatları, uçak bileti ücretleri ve özel okul harçlarına uygulanan KDV gibi faktörlerden kaynaklandı. İngiltere Merkez Bankası (BoE), enflasyonun bu yılın üçüncü çeyreğinde yüzde 3,7 ile zirve yapmasını bekliyor.

DARALMA BEKLENTİSİ BİRLİK’TE ENDİŞE VERİYOR

Avro Bölgesi’nin ve özellikle Almanya, Fransa, İtalya ve İspanya ülkelerinin imalat, inşaat ve hizmet sektörlerindeki veriler de iyimserlikten uzak görünüyor. Bu sektörlerde faaliyet gösteren satın alma müdürlerinin mal ve hizmet satın alma eğilimleri söz konusu ülkelerin ekonomilerinde ilk çeyrekte daha derin daralmaya işaret ediyor. Nitekim Hamburg Ticaret Bankası (HCOB) Fransa Bileşik PMI Endeksi Şubat ayında 50.0’nin altına düşerek Euro bölgesinin ikinci büyük ekonomisinde iş faaliyetlerinde keskin bir düşüş oranına işaret etti. 44.5 ile Ocak ayındaki 47.6’nın üç puandan fazla altında kalan son rakam, özel sektördeki gerilemenin belirgin bir şekilde hızlandığına işaret etti. Fransız hizmet şirketlerinin faaliyetleri Ocak ayına kıyasla oldukça hızlı ve yaklaşık son bir buçuk yılın en sert düşüşünü kaydetti. Bu durum, geçtiğimiz Temmuz ayından bu yana üretimde en yumuşak düşüşü kaydeden mal üreten sektördeki eğilimle tezat oluşturdu. HCOB Ekonomisti Dr. Tariq Kamal Chaudhry “Görünürde sonu olmayan durgunluk. Şubat ayında açıklanan HCOB Fransa Flaş PMI endeksi herhangi bir rahatlama sağlayamadı ve Bileşik Gösterge Endeksi üç puanın üzerinde düşerek Eylül 2023’ten bu yana görülen en derin daralmaya işaret etti. Şaşırtıcı bir şekilde, son düşüşe imalat sektörü değil hizmetler sektörü neden oldu. Fransız ekonomisi için bu yeni gerileme, ülkedeki bazı siyasi belirsizliklerin son zamanlarda azaldığı göz önüne alındığında belki de sürpriz oldu” değerlendirmesinde bulundu.

GIDA FİYATLARI ARTIYOR

Avrupa’daki enerji krizi tüm girdi maliyetlerini artırdı. Akaryakıttan yeme kadar yaşanan artışlar temel gıda ürünlerinde fiyatları enflasyonun kat be kat üzerine çekti. Avrupa’da çiftçiler pahalı ham madde ve enerji, düşük süt fiyatları, yüksek nakliye maliyetleriyle mücadele ederken, bu durumun da üretim sıkıntısına yol açtığı belirtiliyor. Ayrıca geçen yıl Avrupa Birliği’ndeki inek sayısı 20 milyonun altına düşerken, Hollanda ve İrlanda gibi önemli süt ve tereyağı endüstrisine sahip ülkelerde de tarım politikası konusunda şiddetli tartışmalar yaşanıyor. Avrupa genelinde ise hükümetlerin iklim politikaları ve artan maliyetler nedeniyle çiftçi protestoları da artıyor. Bunun yanında, son yıllarda Avrupa genelinde konsantre yem kullanımının artmasıyla sütün yağ içeriği normalden daha düşük olduğu için tereyağı üretiminin de azaldığı ifade ediliyor. Tüm bu gelişmelerin sonucunda birlikteki en hızlı artış tereyağında gözlendi. Avrupa İstatistik Ofisi (Eurostat) verilerine göre, AB ülkelerinde tereyağı fiyatları şubatta yıllık ortalama yüzde 30 arttı. Avrupa’nın en kalabalık nüfusuna sahip Almanya’da da Federal İstatistik Ofisi (Destatis) verilerine göre ocak ayında tereyağının üretici fiyatı yıllık bazda yüzde 39,8 düzeyinde artış gösterdi. Söz konusu oranların Avro Bölgesi’nde yüzde 2,5 düzeyinde gerçekleşen ocak ayı enflasyonunun çok üstünde olması dikkati çekiyor. Kıtada tüketiciler tereyağı için tarihin en yüksek fiyatını öderken, süpermarketler panik alımlarını önlemek için her müşteri için en fazla 4 paket tereyağı (her paket 250 gram) limiti koyuyor/karar