Günümüz dünyasında jeopolitik rekabetlerin yoğunlaşması ve
Batı cephesinde yer almayan güçlerin Batı’nın tekelindeki ekonomik ve siyasi
yapılardan görece bağımsızlaşma eğiliminin artması nedeniyle, BRICS'in küresel
arenadaki etkisi giderek artıyor.
Ortak bir ödeme sistemi oluşturup bankalarda ABD dolarına
bağımlılığı azaltan dövizler ve ulusal para birimlerinin kullanılmasını
amaçlayan BRICS’e Tahran’ın katılması durumunda bu örgütün İran’a sunacağı en
önemli fırsatlardan biridir. Ancak İran'ın nükleer faaliyetlerinden kaynaklanan
uluslararası yaptırımların devam etmesi, ülkenin tam üyeliği halinde bile BRICS
kapasitelerinden faydalanmasının önündeki en önemli engeldir.
İran İslam Cumhuriyeti ilk kez, Haziran 2022'de Çin Halk
Cumhuriyeti'nin daveti üzerine ilgili BRICS Liderler Zirvesi’ne katıldı.
Zirvede konuşan İran Cumhurbaşkanı Seyyid İbrahim Reisi, BRICS'e ve üyelere tam
desteğini açıklamış ve petrol, transit taşımacılığı, enerji ve eğitimli insan
kaynaklarına sahip İran’ın BRICS’e üye olmak istediğini bildirmişti. Reisi
ayrıca, Hindistan’a sunduğu resmi başvuruyla İran'ın söz konusu gruba üye
olması için destek talebinde bulunmuştur.
BRICS'in konumu ve parlak geleceği düşünüldüğünde İran'ın
tam üyeliği çok önemlidir ve bu konu İran İslam Cumhuriyeti’nin dış
politikasında önemli rol oynamaktadır.
BRICS, güçlü olmakla birlikte Avrupa'nın veya ABD’nin
yardımına ihtiyaç duymayan ve hatta Batı’ya meydan okuma ve düzeni değiştirme
yeteneğine sahip tek birlik sayılabilir. BRICS'e katılımın İran için öneminin
nedenleri belirtildikten sonra İran gibi ülkelerin de gruba katılmasının
gerekli bir ihtiyaç olduğu söylenebilir. Çünkü bu grubun petrol ve gaz gibi
doğal kaynaklara ihtiyacı var ve İran ve ona benzer durumdaki ülkeler bu
kaynaklara sahiptir. Bu kapasite, bu hedefe ulaşmanın yolunu açan avantajlardan
biri olabilir.
İran'ın BRICS grubu ile işbirliği yapması, ABD ve Batı'nın tek
taraflı politikalarının sık sık dayattığı gerilimleri azaltabilir ve aynı
zamanda bu ülkenin politikalarını uluslararası düzeyde dengeleyebilir. BRICS
grubunun ülkemiz için imtiyaz sayılabilecek kabiliyetlerinden biri de üye
devletlerin İran'ın nükleer meselesi konusunda Tahran’a destek vermesidir.
BRICS’e 5 üye ülkeden 4'ü nükleer silaha sahiptir ve sadece Güney Afrika’da
nükleer silah bulunmuyor, bu eksiklik sayılmaz ve hükümetinin gönüllü
politikasından kaynaklanmaktadır.
ABD terörle mücadele bahanesiyle politikalarını yürütmek
için harcamalar yapıyor. Ancak Amerikan hegemonyasına karşı çıkan BRICS
ülkeleri bu tutumla ileride ABD’nin askeri gücünün gerileyeceğine inanıyor.
Tahran’ın BRICS grubuna üyeliğinin önemi, İran İslam
Cumhuriyeti’nin bölgesel bir güç olmasından kaynaklanmaktadır. İran’ın gruba
üye olması halinde ulusal ekonomisini geliştirip uluslararası toplumla
bütünleşebilir ve aynı zamanda çok güçlü bir kıtalararası koalisyonun
desteğinden yararlanabilir. Ayrıca İran, BRICS kartıyla ile yeni dünya
düzeninde önemli bir rol oynayabilir.
İran, BRICS’e tam üye olursa yeni bankalarla işbirliğini
geliştirip Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ile Avrupa Birliği ile ortaklaşa
uyguladığı yaptırımları etkisiz hale getirebilir. Ancak bu süreçte dikkat edilmesi
gereken önemli bir konu var. İran’ın yeni yükselen güç BRICS arasında
ilişkilerini geliştirdiğinde ulusal çıkarlarının korunmasına dikkat etmesi
oldukça önemlidir. Bu arada öyle görünüyor ki, İran'ın yükselen bu güçle düzgün
bir şekilde ilişki kurmasının en iyi yolu bu grupta yer almasıdır.
BRICS Grubu Nedir?
Adı ilk kez 2001 yılında Goldman Sachs ekonomisti Jim
O'Neill tarafından ortaya atılan ve Brezilya, Rusya, Hindistan ve Çin'in sıra
dışı yükselişini tanımlamak için kullanılan BRIC, ilk zirvelerini 2009 yılında
Rusya'da gerçekleştirdi, 2010'da ise Güney Afrika'nın örgüte katılması ile
BRICS olarak anılmaya başladı.
BRICS grubu Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney
Afrika'dan oluşuyor. Ekonomileri, dünya nüfusunun yüzde 40'ından fazlasını ve
dünyanın gayri safi yurtiçi hasılasının yaklaşık dörtte birini oluşturuyor.
BRICS ülkeler grubu, üyeler arasında siyasi, ekonomik ve
kültürel işbirliğini amaçlıyor.
Güney Afrika'nın BRICS Büyükelçisi Anil Sooklal daha önce
yaptığı basın açıklamasında, 13 ülkenin BRICS'e üyelik için resmi başvuruda
bulunduğunu, 6 ülkenin de gayriresmi şekilde taleplerini ilettiklerini
duyurmuştu.
Buna göre üyelik talebinde bulunan ülkeler arasında İran,
Suudi Arabistan, Endonezya, Birleşik Arap Emirlikleri, Bahreyn, Mısır ve
Cezayir de yer alıyor.