Kor Mor saldırısı, ABD’nin Kuzey Irak’ta kalıcı olma planlarını hızlandırdı. Yeni bir İsrail–İran savaşının işaretleri belirginleşirken Washington, Erbil merkezli ve bölgesel çatışmalara hazırlıklı bir güvenlik mimarisi kuruyor
ABD’nin Irak’taki askerî ve diplomatik adımları, son haftalarda Kuzey Irak Bölgesel Yönetimi (KBY) merkezli yeni bir güvenlik mimarisinin inşa edildiğine işaret ediyor. Washington’un Irak’ın orta ve güney kesimlerinden çekilirken ağırlığı Erbil hattına kaydırması, Kor Mor gaz sahasına yönelik saldırı sonrası hız kazandı. ABD’nin Erbil’e hava savunma sistemi sağlayacağını resmen açıklaması, bu sürecin geçici değil, kalıcı bir konuşlanma planı kapsamında ilerlediği yorumlarına neden oldu. Kasım ayı sonunda Süleymaniye’deki Kor Mor gaz sahasına düzenlenen saldırı, KBY’nin elektrik üretiminin yaklaşık yüzde 80’ini devre dışı bırakmıştı. Saldırının ardından Erbil yönetimi, sivil altyapının korunması gerekçesiyle ABD’den hava savunma sistemi talep etti. Washington cephesinden gelen son açıklamalar, bu talebin karşılanacağına işaret etti.
ABD: İRAN VE VEKİLLERİ TEHDİT OLUŞTURUYOR
ABD’nin Bağdat Büyükelçiliği Maslahatgüzarı Joshua Harris, 11 Aralık’ta Bağdat’ta bir grup gazeteciyle yaptığı görüşmede Kor Mor saldırısına ilişkin değerlendirmelerde bulundu. Washington’un saldırıyı ‘şiddetle kınadığını’ belirten Harris, ‘İran ve vekillerinin füze ve İHA tehditlerine karşı hassas altyapıyı koruyacak savunma sistemlerini konuşlandırmak için ciddiyetle ve hızla çalıştıklarını’ söyledi. Harris, saldırının faili olarak siyasi sorumluluğun doğrudan İran ve İran’a bağlı yapılara yöneltildiğini gösterdi. ABD’li diplomat, ‘asıl meselenin İran’a bağlı milislerin elindeki askerî kapasitenin yayılması’ olduğunu savunarak bu durumun hem Amerikalıların hem de Iraklıların güvenliğini tehdit ettiğini ileri sürdü.
ERBİL MERKEZLİ GÜVENLİK HATTI
Washington’un söyleminde dikkat çeken bir diğer başlık, Bağdat ile Erbil arasında giderek belirginleşen güvenlik ayrımı oldu. Harris, Erbil ve Bağdat ile temas halinde olduklarını vurgulasa da hava savunma sistemi talebinin ve buna verilecek yanıtın fiilen Erbil merkezli bir mimariyi işaret ettiği görülüyor. KBY Başbakanı Mesrur Barzani’nin ‘sivil altyapının korunması’ çağrısı, ABD tarafından doğrudan karşılık bulurken, Irak merkezi hükûmeti bu süreçte daha sınırlı bir muhatap konumunda kaldı. ABD’nin, Bağdat’ı İran destekli gruplar üzerinden baskı altına alırken, Erbil’i doğrudan güvenlik ortağı olarak konumlandırdığı görülüyor.
BAĞDAT’A MESAJ
ABD’li diplomatın açıklamalarında, Irak iç siyasetine yönelik açık uyarılar da yer aldı. Kasım ayında yapılan seçimlerde Şii partilerin oluşturduğu Koordinasyon Çerçevesi’nin çoğunluğu elde etmesine değinen Harris, bu yapı içinde ABD yaptırımlarına tabi olan Asaib Ehlil Hak, Ketaib Hizbullah ve Ketaib İmam Ali gibi grupların siyasi uzantılarının bulunduğuna dikkat çekti. Harris, ‘İran destekli milislerin veya terörist grupların gelecekteki hükûmette yer almasının güçlü ABD-Irak ortaklığıyla bağdaşmayacağını’ belirterek, böyle bir adımın stratejik ilişkiyi riske atacağını söyledi.
TRUMP DOKTRİNİ VURGUSU
ABD güçlerine yönelik olası saldırılara nasıl yanıt verileceği sorusuna da değinen Harris, Başkan Donald Trump’ın ‘güç yoluyla barış’ doktrinine atıf yaptı. Harris, ABD’nin çıkarlarını korumak için ‘her zaman ve her yerde gerekli tedbirleri alacağını’ ifade etti. Bu vurgu, Irak sahasının yalnızca savunma değil, gerektiğinde doğrudan askerî karşılık üretilecek bir alan olarak görüldüğünü gösterdi.
ABD’NİN KALICI YERLEŞME PLANI
ABD’nin Erbil’e hava savunma sistemi sağlama kararını, Aydınlık’ın 5 Aralık’ta yayınladığı ‘Washington’un Kuzey Irak hesabı: Kalıcı yerleşme’ başlıklı haberde işaret etmiştik. Söz konusu haberde, Washington’un savunma gerekçesiyle Kuzey Irak’ta kalıcı bir güvenlik mimarisi kurma yönünde adımlar attığına dikkat çekilmişti. Haberde, Kor Mor saldırısının ardından KBY’nin resmen hava savunma sistemi talep ettiği, Neçirvan Barzani’nin Dış İlişkilerden Sorumlu Yardımcısı Falah Mustafa’nın Washington’un bu talebe olumlu yaklaştığını açıkladığı aktarılmıştı. Mustafa, saldırının elektrik üretimini durdurduğunu hatırlatarak, hava savunmasının ‘bölgesel istikrar için kritik’ olduğunu savunmuştu. Aynı dönemde ABD Savunma Bakanlığı yetkililerinin Erbil’de Peşmerge ve KBY İçişleri Bakanlığı yetkilileriyle bulunduğu temaslar da dikkat çekmişti. ABD Savaş Bakanlığından Kıdemli Yetkili Albay Stephanie Bagley’nin Erbil temaslarının, ‘Irak’ın istikrarını hedef alan kötü niyetli aktörlere karşı koordinasyonun güçlendirilmesi’ amacı taşıdığı belirtilmişti. Bu temaslar, ABD’nin güvenlik işbirliğinde Bağdat’ı devredışı bırakan bir hat kurduğuna yönelik değerlendirmeleri güçlendirdi. Peşmerge güçleriyle doğrudan ilişki kurulması, Erbil’in Washington açısından askerî ortak konumunu pekiştirdi.
DÜNYANIN EN BÜYÜK KONSOLOSLUĞU
Washington’un Kuzey Irak’taki diplomatik varlığının ölçeği de bu stratejinin bir diğer ayağını oluşturuyor. ABD Dışişleri Bakanlığı verilerine göre, Erbil’de inşa edilen ve yaklaşık 796 milyon dolara mal olan yeni ABD konsolosluğu, dünyanın en büyük Amerikan konsolosluğu olmaya hazırlanıyor. Yaklaşık 50 dönümlük arazi üzerine kurulan yerleşkede Dışişleri, Savunma, Adalet ve Ticaret Bakanlıklarının yanı sıra USAID ve göç birimlerinin de yer alması planlanıyor. Personel kapasitesinin artırılması ve çok sayıda güvenlik biriminin aynı çatı altında toplanması, Washington’un Erbil’de uzun vadeli bir varlık hedeflediği yönündeki değerlendirmeleri güçlendirdi.
ABD Başkan Yardımcısı Michael Rigas’ın 3 Aralık’taki Erbil ziyareti de bu çerçevede dikkat çekmişti. Rigas, Mesud Barzani ile yaptığı görüşmede yeni konsolosluğun ikili ilişkilerde bir dönüm noktası olduğunu belirtmiş, Kor Mor saldırılarını kınamıştı. Barzani ise ABD’nin 1990’lardan bu yana Kuzey Irak’ı koruyan rolüne vurgu yaparak Washington’a teşekkür etmişti. Rigas temaslarında ‘uzun vadeli ortaklık’ vurgusu yapmıştı.
DRONLAR KONUŞLANDIRILIYOR
ABD Merkez Kuvvetler Komutanlığı (CENTCOM), 3 Aralık’ta Ortadoğu’da konuşlandırılmak üzere “tek yönlü saldırı” kapasitesine sahip yeni bir özel görev gücü kurduğunu açıkladı. “Akrep Sokması” (Scorpion Sting) adı verilen birliğin, tamamen otonom hareket edebilen LOCUST tipi kamikaze dronlarla donatıldığı bildirildi. Sabit rampalar, kara sistemleri ve hareketli araçlardan fırlatılabilen dronların sürü hâlinde eşzamanlı saldırı düzenleyebildiği belirtildi. CENTCOM Komutanı Amiral Brad Cooper, yeni birliğin “kötü niyetli aktörlere karşı ABD’nin caydırıcı gücünü artıracağını” söyledi. Açıklama, Pentagon’un düşük maliyetli insansız sistemlerin hızla konuşlandırılması talimatından dört ay sonra geldi.
BAĞDAT’TAN ÇEKİLİRKEN ERBİL’E YERLEŞİYORLAR
Pentagon, 1 Ekim’de yaptığı açıklamada Irak’taki Amerikan askerî varlığının azaltılacağını duyurmuştu. Reuters’e konuşan ABD’li yetkililere göre, 2025 başında yaklaşık 2500 olan asker sayısı 2000’in altına düşürülecek; birliklerin büyük bölümü Kuzey Irak Bölgesel Yönetimi’nin başkenti Erbil’e yeniden konuşlandırılacak.
ODAK SURİYE
Bağdat’ta kalacak askerlerin DEAŞ karşıtı operasyonlar yerine ikili güvenlik işbirliğine odaklanacağı belirtilirken, ABD’nin Suriye’deki yaklaşık 900 askerle yürüttüğü operasyonları yoğunlaştırmayı planladığı ifade edilmişti./aydınlık
