Türk-Rus ilişkileri son dönemlerde birçok önemli alanda
gelişme göstermektedir. Bazı uzmanlar, Ankara-Moskova ilişkilerinin stratejik
bir düzeye ulaştığına inanıyor. Ancak bazı sorunlar ve çıkar çatışmaları iki
ülke ilişkilerinin geleceğini tehdit etmektedir.
Daha önce Suriye ve Libya'da ciddi görüş ayrılıkları olan
Türkiye ve Rusya'nın şimdi Ukrayna konusunda farklı yaklaşımları ve ciddi çıkar
çatışmaları var.
Türk yapımı insansız hava araçlarının (İHA) birkaç yabancı
ülkeye satışı, Erdoğan hükümetine önemli kazanımlar sağlarken beraberinde bazı
gerilimlere de neden olmuştur. Bunlardan biri Moskova'yı endişelendiren
Ukrayna'ya Bayraktar SİHA'ları satışıdır.
Rusya: Endişe Verici Olduğunu Söylemiştik
Türk yapımı SİHA'nın Donbas'ta Rus yanlısı ayrılıkçılara ait
zırhlı araca ateş açması, Ukrayna ordusunun askeri dengeyi değiştirmek için
yeni imkanlar kullandığını ve Türkiye'den satın aldığı Bayraktar'dan sonra
savunma gücünün artığını gösterdi.
Kremlin Sözcüsü Peskov, birkaç ay önce Erdoğan-Zelensky
görüşmesi sonrası Ukrayna'nın Türkiye'den aldığı SİHA'larla ilgili endişelerini
dile getirmişti.
Peskov, Türkiye ile iyi ilişkilere sahip olduklarını ancak
Ukrayna'ya satılan SİHA'ların bölgede istikrarsızlığa yol açabileceğinden
duydukları endişelerin son gelişmelerle birlikte gerçeğe dönüştüğünü söyledi.
Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ise Moskova'nın
Donbas'ta Türkiye'de üretilen Bayraktar TB2 SİHA'larının kullanıldığına dair
bilginin incelediğini ve bu konuda karar vereceklerini duyurdu.
Uzmanlar, Ukrayna'ya satılan Türk yapımı SİHA'lar konusunda
Moskova'nın Ankara ile askeri işbirliğini askıya alması ihtimalinin de önemli
bir konu olarak değerlendirilmesi gerektiğine inanıyor.
Türkiye'nin İHA Serüveni
Türkiye’nin insansız hava araçları serüveninin öncü ismi
olarak bilinen Özdemir Bayraktar, merhum Necmettin Erbakan'ın manevi talebesi
olarak uzun yıllar milli İHA üretimi alanında çalıştı ve Türk otomotiv
sanayisinin önde gelen mühendislerinden biridir. Ancak daha sonra, Erbakan'ın
tavsiyesi üzerine rotasını değiştirdi ve oğullarından biri olan Selçuk
Bayraktar'ı havacılık bilimi eğitimi için Amerika Birleşik Devletleri'ne
gönderdi.
Genç mühendis Selçuk Bayraktar'ın Türkiye Cumhurbaşkanı
Recep Tayyip Erdoğan'ın kızı Sümeyye Erdoğan ile evlenmesi, milli ve yerli İHA
projesinin güçlendirilmesinin başlangıcı oldu. Özdemir Bayraktar ve oğulları,
Türkiye'yi bir İHA gücüne dönüştürmek için yıllarca çaba gösterdi.
Türkiye, geçtiğimiz yıllarda Katar, Azerbaycan Cumhuriyeti,
Polonya ve bazı ülkelere insansız hava araçları satarak adından söz ettirmeyi
başardı. Ancak sorun şu ki, Türkiye bir NATO üyesi ve Batı'nın eski bir
müttefikidir. Dolayısıyla Karadeniz ve Orta Asya'daki ülkelere Türk yapımı
insansız hava araçlarının satışı Rusya'nın çıkarlarını tehlikeye atması gayet
doğaldır.
Ukrayna meselesi Türkiye için iki açıdan önemidir;
birincisi, yakın zamanda bu ülkeye 48 adet İHA satışı ihtimali, ikincisi ise
Kiev'de Türk mühendislerle ortak bir İHA üretim projesinin başlatılmasıdır.
Buraya kadar her şey normal olabilir, ancak Ankara'nın Kırım
Tatarları konusundaki duruşunu ve Türk yapımı SİHA'nın Donbas'ta Rus yanlısı
ayrılıkçılara kaşı kullanılmasını Rusya
kolay kolay sindiremez.
Türkiye'nin Çıkarları Rusya İle ilişkilerin
Sürdürülmesine Bağlıdır
NATO üyesi ve Batı'nın müttefiki olan Türkiye her zaman Batı
sahasında rol oynadı ve yirminci yüzyıl boyunca Rusya'ya karşı Amerika Birleşik
Devletleri ve Avrupa'ya eşlik etti. Ancak son birkaç yılda tüm denklemler
değişti ve şimdi Türkiye birçok alanda Rusya'ya büyük ölçüde bağımlıdır.
Türkiye'nin Rusya'ya bağımlılığının en önemli örnekleri
şunlardır;
1. Enerji alanı: Karadeniz'den Türkiye ve Avrupa'ya uzanan
Rus doğalgaz boru hattı (Türk Akımı) ve Rus bilim adamları ve mühendisler
tarafından Türkiye'de nükleer santralinin inşası.
2. Savunma Sanayii: Rusya'dan S-400 hava savunma sistemi
alımı.
3. Turizm: Rus turistlerin gelişiyle Türk turizm gelirinin
yılda 7 milyar dolara ulaşması.
4. İhracat ve Girişimcilik: Türk tarım ürünlerinin Rusya'ya
ihracatı ve Türk firmaların Rusya'daki faaliyetleri.
5. Bölgesel İşbirliği: Çıkar çatışmalarına ve bazı farklı
yaklaşımlara rağmen Suriye, Libya, Akdeniz, Kafkaslar ve Afganistan'da
Rusya-Türkiye işbirliği.