T24’ün aktardığı haberde Amerika Birleşik Devletleri’ndeki
(ABD) Stanford Üniversitesi’nde öğretim üyesi, siyaset bilimci Prof. Dr.
Francis Fukuyama, İkinci Yüzyılın İktisat Kongresi’ne çevrimiçi katıldı.
Fukuyama, dünya ve Türkiye gündemine ve demokrasi üzerine bir konuşma yaptı.
Fukuyama, “Öncelikle meydana gelen depremden dolayı hayatını
kaybedenlere başsağlığı dilemek istiyorum. Türkiye, umarım ki en kısa zamanda
toparlanır ve bu depremin kötü etkilerini bertaraf eder” dedi. Fukuyama’nın
konuşmasından öne çıkan başlıklar şöyle:
"Klasik liberaller son yıllarda söz sahibi olmaya
başladılar"
"Bizler oldukça büyük bir gerileme gördük global
demokraside. Özellikle de son 10 yılda. Tabi ki Freedom House, bir organizasyon
ve global demokrasi üzerine araştırmalar yapıyorlar ve yıllık olarak dünya
çapında özgülükle alakalı bir araştırma yaptılar. Aslında burada demokrasinin
dünya çapında gerilemeye başlamasının 17’nci yılı aslında. Bir başka önemli
gelişme de son üç yılda meydana gelmiş global popülerizm. Klasik liberaller aslında
son yıllarda bir nevi söz sahibi olmaya başladılar.
"2024 yılında kimin artık Başkan seçileceğine dair
insanlar sonuçlarını bekliyorlar"
Aslında hiç görmeyi beklemediğim bir başka olay da popülist
Başkan Donald Trump’ın seçilmesiydi Amerika’da. Kendisi de Amerika’da liberal
olarak savaş enstitülerine önem verdi, ciddi bir şekilde aslında 2022
seçimlerinde de seçilmedi. Bu aslında bir tehditti. Amerika’da bunun daha
bitmediğini kamuda yer alan ve halkın seçimlerini çok daha farklı bir yönde
olduğunu söyledi. Gelecekteki seçimlerle alakalı aslında herkesin bunların
sonuçlarını beklediğini gösterdi. 2024 yılında kimin artık Başkan seçileceğine
dair insanlar sonuçlarını bekliyorlar.
"Anayasal ve bu anayasaya takip eden hükümetlerin
bir uygulaması olmalı"
Liberalizm aslında giderek daha karanlığa gidiyor gibi, son
kitabımda bundan da bahsetmiştim. Liberalizmin günümüzdeki yetersizliğinden
bahsediyor. Dünyanın farklı yerlerinde farklı bir şekilde yorumlanabilir.
Amerika’da bir liberal, merkezde olmayandır. Avrupa genellikle sol orta kesimde
yer alanlardır. Benim kişisel görüşüm de aslında şu şekilde; liberalizm, daha
geniş bir kapsam. Sadece ekonomik bir tanımla sınırlı olmaması gerekir. Tüm
kesimlerin haklarını savunabilecek bir görüş olmalı. Özellikle de anayasal ve
bu anayasaya takip eden hükümetlerin bir uygulaması olmalı. Bireylerin
görüşlerine önem veren devletler aracılığıyla uygulanabilir ancak.
"Aslında modern popülizmin bir örneği olarak
karşımıza çıkıyor Erdoğan. Aslında bir diktatörlük olarak bazı yerlerde
söyleniyor"
Türkiye artık lider örneklerden biri burada popülist,
milliyetçiliğin son on yıllarda yükseldiğini görüyoruz. Aslında meydana gelmiş
olan şey bir trajedi. Demokratikleşmenin üçüncü dalgasına maruz kaldı
1970’lerde başlamak üzere Türkiye’ye aslında askeri bir yönetimden sonra
demokrasiye dönmüştü. Ülke, makul bir şekilde adil seçimler gerçekleştirmeyi de
başardı 2000’lerin başında. Makul bir şekilde demokratik sonuçlar da elde
edildi. Ancak ondan sonra demokratik gerilemenin lideri AKP oldu. Burada laik
cumhuriyete karşı bir tehdit ortaya çıkmaya başladı. Aslında modern popülizmin
bir örneği olarak karşımıza çıkıyor Erdoğan. Aslında bir diktatörlük olarak
bazı yerlerde söyleniyor. Çünkü modern medya yöntemleri kullanılıyor. Burada
politik tabanı somutlaştırmak için ve mevcut lideri gerekçelendirmek için.
Liberal demokraside gerileme var.
"AKP’den devralınması adına böyle bir şans var"
Birkaç ay sonra seçimleriniz var. Türkiye’de demokrasinin
yenilenmesi, daha güzel temellere oturtulması adına AKP’den devralınması adına
böyle bir şans var. Bu anlamda muhalefetin kazanması umudu da var haliyle. Tabi
ki demokrasinin yeniden inşa edilmesi, demokrasiye yeniden geçilmesi önemli.
Son yıllar içerisinde ders alınması gereken noktalar var."
Fukuyama, ‘Tarihin Sonu’ adlı eserinde insanlığın toplumsal
ve siyasal evriminin sona erdiğini, liberalizmin en mükemmel sistem olduğunu
savunmaktadır. Fukuyama tarihin sonunun geldiğini iddia etse de insanlığın
eşitlik ve adalet arayışı devam etmektedir.