Rasthaber - BRICS 2024'ün başında üye sayısını ikiye katladı ve önünde devasa görevler var: en yeni üyelerini entegre etmek, gelecekteki kabul kriterlerini geliştirmek, kurumun temellerini derinleştirmek ve en önemlisi uluslararası finansta ABD dolarını bypass edecek mekanizmaları hayata geçirmek.
Küresel Güney'in dört bir yanında ülkeler çok kutuplu
BRICS'e ve onun vaat ettiği hegemonsuz geleceğe katılmak için sıraya giriyor. Rusya'nın
BRICS-10 dönem başkanlığını yürüttüğü bu kritik yılda bu ilgi kaçınılmaz bir
tartışma konusu haline geldi.
Endonezya ve Nijerya katılması
muhtemel adaylar arasında ilk sıralarda yer alıyor. Aynı durum Pakistan ve Vietnam için
de geçerli. Meksika'nın önünde çok karmaşık bir engel var: Hegemon'un öfkesini
üzerine çekmeden nasıl katılacağı.
Ve bir de yeni bir aday var: Rusya, Çin ve İran'dan büyük
destek alan Yemen.
Rusya'yı nelerin beklediğini açıklığa kavuşturmak BRICS'in
en üst düzey yetkilisi, son derece yetenekli Dışişleri Bakan Yardımcısı Sergey
Ryabkov'a düştü. TASS'a verdiği demeçte:
BRICS ile yakınlaşmak isteyen ülkelere, kendilerini geride
bırakılmış hissetmeden pratik bir şekilde çalışabilecekleri ve bu işbirliği
ritmine katılabilecekleri bir platform sağlamalıyız. Daha fazla genişlemeye
nasıl karar verileceğine gelince - bu en azından liderler karar vermek üzere
Kazan'da bir araya gelene kadar ertelenmelidir.
BRICS+ genişlemesine ilişkin kilit karar ancak önümüzdeki
Ekim ayında yapılacak Kazan Zirvesi'nden çıkacak. Ryabkov günün sırasının
öncelikle "yeni katılanları entegre etmek" olduğunu vurguluyor. Bu da
"on kişi olarak en az başlangıçtaki 'beş kişi' kadar ya da daha doğrusu
ondan daha verimli çalışmamız" anlamına geliyor.
Ancak o zaman BRICS-10 "ortak ülkeler kategorisini
geliştirecektir" ki bu da aslında kulübe katılmak için can atan
düzinelerce ülke arasından uzlaşmaya dayalı bir liste oluşturmak
anlamına gelmektedir.
Ryabkov, 1 Ocak 2024'ten itibaren BRICS üyelerinin iki
katına çıkmasının "herhangi bir uluslararası yapı için benzeri görülmemiş
bir olay" olduğunu kamuoyu önünde ve özel olarak her zaman belirtiyor.
Ryabkov bunun kolay bir iş olmadığını söylüyor:
Geçen yıl, üst düzey yetkililer düzeyinde kabul, genişleme
kriterlerini geliştirmek bütün bir yıl sürdü. Pek çok makul şey geliştirildi.
Ve o dönemde formüle edilen pek çok şey katılan ülkeler listesine yansıdı.
Ancak şartları resmileştirmek muhtemelen uygunsuz olacaktır. Günün sonunda,
birliğe kabul siyasi bir karar konusudur.
Rusya'daki başkanlık seçimlerinden sonra ne olacak?
Dışişleri Bakanı Sergei Lavrov, Moskova'daki son çok
kutuplu konferansın oturum aralarında birkaç seçkin kişiyle yaptığı özel
bir toplantıda BRICS'ten övgüyle söz etti ve özellikle mevkidaşları Çin'den
Wang Yi ve Hindistan'dan S. Jaishankar'a vurgu yaptı.
Lavrov bu yıl BRICS-10'dan büyük beklentiler içinde - aynı
zamanda herkese bunun henüz bir kulüp olduğunu hatırlatıyor; eninde sonunda
kurumsal anlamda daha derine inmeli, örneğin bir anlamda kuzeni mesabesinde bir
örgüt olan Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) gibi bir genel sekreterlik atamalı.
Rusya dönem başkanlığı önümüzdeki birkaç ay boyunca sadece
mevcut krizlerin jeopolitik yelpazesinde değil, en önemlisi jeoekonomi alanında
da elini taşın altına koyacak. Sadece üç ay sonra Haziran ayında yapılacak
kritik bakanlar toplantısı, dört ay sonraki Kazan zirvesine kadar ayrıntılı bir
yol haritası belirlemek zorunda kalacak.
Bu hafta Rusya'da yapılacak başkanlık seçimlerinden sonra
yaşanacaklar BRICS politikasını da belirleyecek. Yeni Rus hükümeti ancak Mayıs
ayı başında yemin ederek göreve başlayacak. Rusya Maliye Bakanlığı, Merkez
Bankası, Dışişleri Bakanlığı ve Kremlin'in üst düzey danışmanları arasında
önemli bir değişiklik olmaması bekleniyor.
Süreklilik norm haline gelecektir.
Bu da bizi en önemli jeoekonomi dosyasına getiriyor: BRICS,
uluslararası finans alanında ABD dolarını bypass etme konusunda ön saflarda yer
alıyor.
Geçtiğimiz hafta Kremlin'in üst düzey danışmanı Yury
Ushakov, BRICS'in dijital para birimleri ve blok zincirine dayalı bağımsız bir
ödeme sistemi kurmak için çalışacağını duyurdu.
Ushakov özellikle "dijital teknolojiler ve blok zinciri
gibi son teknoloji ürünü araçlara vurgu yaptı. Önemli olan bunun hükümetler,
sıradan insanlar ve işletmeler için uygun olmasının yanı sıra uygun maliyetli
ve siyasetten uzak olmasını sağlamaktır."
Ushakov bundan açıkça bahsetmedi ama yeni bir
alternatif sistem zaten mevcut. Şu an için bu proje, akademik olarak
onaylanmış ve olası sıkça sorulan soruların yanıtlarını da içeren ayrıntılı bir
beyaz kitap şeklinde yakından ve dikkatle korunan bir projedir.
Cradle, geçen yıldan bu yana dünya çapında fintech
uzmanlarından oluşan küçük bir grupla yapılan çeşitli toplantılar aracılığıyla
sistem hakkında bilgilendirildi. Sistem Ushakov'un kendisine de sunuldu. Şu
anki haliyle Rus hükümetinden son bir yeşil ışık almanın eşiğinde. Bir dizi
testten geçtikten sonra, son aşamasına gelmiş olan sistem Kazan zirvesinden
önce tüm BRICS-10 üyelerine sunulmaya hazır olacak.
Tüm bunlar Ushakov'un 2024 için özel bir görevin BRICS'in
uluslararası para/finans sistemindeki rolünü arttırmak olduğunu açıkça
beyan etmesiyle bağlantılıdır.
Ushakov, 2023 Johannesburg Deklarasyonu'nda BRICS devlet
başkanlarının ulusal para birimlerindeki hesaplaşmaları arttırmaya ve muhabir
bankacılık ağlarını güçlendirmeye nasıl odaklandıklarını hatırlıyor. Hedef,
"öncelikle ABD dolarından farklı para birimlerinin kullanımına ilişkin
olmak üzere, Koşullu Rezerv Düzenlemesini geliştirmeye devam etmekti."
Öngörülebilir gelecekte tek para birimi yok
Yukarıdakilerin tümü şu anda Moskova'da, Rusya-Çin
ortaklığında ve yakında BRICS-10 arasında daha derinlemesine tartışılmakta olan
mutlak kilit meseleyi çerçevelemektedir: ABD dolarına alternatif takas
ödemeleri, "dost ülkeler" arasında artan ticaret ve sermaye kaçışına
yönelik kontroller.
Ryabkov bu hafta BRICS'in tek bir para biriminin
uygulanmasını tartışmadığını söyleyerek tartışmaya daha önemli unsurlar ekledi:
Avrupa Birliği tarafından oluşturulana benzer tek bir para
birimine gelince, bu öngörülebilir gelecekte pek mümkün değildir. Avrupa
Birliği'nin gelişiminin erken bir aşamasında ECU [Avrupa Para Birimi] gibi
karşılıklı ödeme şekillerinin takas edilmesinden bahsediyorsak, gerçek bir
ödeme aracının yokluğunda, ancak döviz kurlarındaki farklılıklardan kaynaklanan
kayıpları önlemek için karşılıklı ödemelerde ülkelerin mevcut kaynaklarını daha
etkin bir şekilde kullanma fırsatı ve benzeri, o zaman bu tam olarak bence
BRICS'in ilerlemesi gereken yoldur. Bu konu değerlendirilmektedir.
Ryabkov'a göre buradan çıkarılacak en önemli sonuç,
BRICS'in bir mali ve parasal ittifak oluşturmaması; gevşek "kurallara
dayalı uluslararası düzene" bağlı olmayan ödeme ve mutabakat sistemleri
oluşturması gerektiğidir.
Avrasya Ekonomik Birliği (AEB) Entegrasyon ve Makroekonomi
Bakanı Sergei Glazyev'in özel bir röportajda açıkladığı gibi,
halihazırda geliştirilmiş olan fikir ve deneylerin yanı sıra Rus hükümeti
tarafından yeşil ışık yakılmak üzere olan yeni çığır açan projenin vurgusu da
tam olarak budur.
Ryabkov, "ilgili [BRICS] ülkelerinin Maliye
Bakanlıkları ve Merkez Bankaları temsilcileri tarafından yönetilen bir grup
uzmanın" dosya üzerinde aralıksız çalıştığını doğruladı. Ayrıca,
"'tarihi Batı' temsilcilerinin katılımı da dahil olmak üzere diğer
formatlarda istişareler" yapılmaktadır.
Ryabkov'un kendi çıkarımı BRICS'in bir bütün olarak
hedeflediğini yansıtıyor:
Hep birlikte, bir yandan oldukça iddialı (çünkü bu alanda
Batı'nın diktelerine tahammül etmeye devam etmek mümkün değil) ama aynı zamanda
gerçekçi, ayakları yere basan bir ürün ortaya koymalıyız. Yani, verimli
olabilecek bir ürün. Ve tüm bunlar liderlerin değerlendirmesi için Kazan'da
sunulmalıdır.
Özetle: büyük atılım tam anlamıyla BRICS'in kapısını
çalıyor olabilir. Bu sadece Rus hükümetinin basit bir yeşil ışık yakmasına
bağlı.
Şimdi BRICS'in yeni bir jeoekonomi paradigmasının hatlarını
çizmesini, Rusya'nın el konulan varlıklarının Ukrayna'daki kara delik yararına
fiilen çalınması üzerine kafa yoran kolektif Batı ile karşılaştırın.
ABD ve AB'nin Rusya'ya karşı fiili bir deklarasyonu
olmasının yanı sıra, bu durum kendi içinde mevcut küresel finans sistemini
tamamen çökertme potansiyelini de taşımaktadır.
Rusya'nın varlıklarının çalınması, eğer gerçekleşirse,
BRICS'in en az iki önemli üyesi olan Çin ve Suudi Arabistan'ı en hafif tabirle
öfkelendirecektir. Batı'nın böyle bir hamlesi, teorik olarak küresel finans
sisteminin temelini oluşturan hukukun üstünlüğü kavramını tamamen yok
edecektir.
Rusya'nın tepkisi sert olacaktır. Rus Merkez Bankası,
hesaplarındaki Rus rezervleri dondurulan, dünyanın en büyük takas
sistemlerinden biri olan Belçikalı Euroclear'ın varlıklarına bir anda dava
açabilir ve el koyabilir.
Üstelik Euroclear'ın Rusya'daki yaklaşık 33 milyar Avro
tutarındaki varlıklarına da el konuldu. Euroclear'ın sermayesinin tükenmesiyle
birlikte Belçika Merkez Bankası lisansını iptal etmek zorunda kalacak ve bu da
büyük bir mali krize neden olacaktır.
Paradigmaların çatışmasından bahsediyoruz: Batı
soygunculuğuna karşı Küresel Güney tabanlı adil bir ticaret ve finans çözüm
sistemi.
Pepe Escobar
The Cradle