Trump’ın Ukrayna-Rusya savaşını bitirmesi hedeflenen taslak planın detayları ortaya çıktı. Plana göre, masada Ukrayna’nın toprak tavizi vermesi, ordusunu küçültmesi ve bazı bölgelerin “fiilen” Rus toprağı sayılması gibi şoke edici maddeler var.
ABD merkezli Axios’un haberine göre ABD Başkanı Donald Trump, Rusya-Ukrayna savaşını sonlandırmak için hazırladığı 28 maddelik planda, Kiev’in doğu Ukrayna’nın bazı bölgelerini Rusya’ya bırakması karşılığında ABD ve Avrupa’nın Ukrayna’ya güvenlik garantisi vermesini öngörüyor. Doğrudan bilgi sahibi bir ABD’li yetkili, savaşın mevcut haliyle devam etmesi durumunda Ukrayna’nın daha fazla toprak kaybedeceğini savunarak, “Ukrayna’nın bugün bir anlaşmaya varması kendi çıkarına olur” dedi.
Plan, doğu Ukrayna’da Rusya’nın hâlen tam kontrol etmediği Donetsk ve Luhansk’ın bazı kesimlerinden Ukrayna’nın çekilmesini içeriyor. Bu alanların askerden arındırılmış bölge statüsüne alınması ve Rus ordusunun bu bölgelere asker konuşlandıramaması öngörülüyor. Savaşın devam ettiği Herson ve Zaporizya’da ise mevcut cephe hatlarının büyük ölçüde dondurulması, ayrıca müzakerelere bağlı olarak bazı bölgelerin Ukrayna’ya geri verilmesi planın bir başka unsurunu oluşturuyor.
Bu toprak düzenlemeleri karşılığında ABD ve bazı Avrupa ülkelerinin Ukrayna’ya, gelecekteki olası Rus saldırılarına karşı güvenlik garantisi sunması hedefleniyor. Washington’un taslağında ayrıca Ukrayna ordusunun büyüklüğünün ve uzun menzilli silah kapasitesinin sınırlandırılmasına ilişkin hükümler de yer alıyor. En tartışmalı başlıklardan biri ise ABD ve bazı ülkelerin Kırım ve Donbas’ı “fiilen Rus toprağı” olarak tanımaya hazır olduğu; ancak Ukrayna’dan bunu resmen kabul etmesinin talep edilmeyeceği yönündeki ifade.
Ukraynalı yetkililer, planın büyük bölümünün Washington tarafından iletildiğini doğrularken, Kiev’in birçok maddeye güçlü itirazları bulunduğunu vurguluyor.
Axios’un haberine göre planın hazırlanması ve yürütülen görüşmelerde Türkiye ve Katar önemli bir rol üstleniyor. Trump’ın temsilcisi Steve Witkoff’un, Ukrayna Ulusal Güvenlik Danışmanı Rustem Umerov ile geçtiğimiz hafta yaptığı kapsamlı görüşmelere üst düzey bir Katarlı yetkilinin de katıldığı belirtiliyor. Witkoff’un Ukrayna görüşmesi öncesinde Rusya’nın Washington Büyükelçisi Kirill Dmitriev ile plan üzerine temas kurduğu da aktarıldı.
Bir ABD’li yetkili, “Katar ve Türkiye, Gazze’de ateşkese giden süreçte nasıl kritik bir rol oynadıysa, Ukrayna savaşının diplomatik çözümünde de benzer bir kanal oluşturabilir” değerlendirmesinde bulundu.
ABD’li yetkililere göre Witkoff, bu hafta Ankara’da Zelenskiy ve Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ile üçlü bir görüşme yapmaya hazırlanıyordu. Ancak Zelenskiy’nin ekibinin daha önce üzerinde konuşulan bazı maddelere itiraz etmesi ve görüşmelerin Avrupa ülkelerini kapsayacak şekilde genişletilmesini istemesi üzerine toplantı ertelendi. Washington, Kiev’de Zelenskiy’nin yakın çevresine yönelik yolsuzluk soruşturmalarının da bu kararda etkili olduğunu savunuyor. Bir ABD’li yetkili, “Top şimdi Zelenskiy’de. İsterse Washington’a gelerek planı görüşebilir” dedi.
Bir Ukraynalı yetkili ise Umerov’un Witkoff’tan yazılı bir metin almadığını, sadece sözlü bir çerçevenin aktarıldığını belirtti. Ukrayna tarafı, planın “birçok maddesine açık şekilde itiraz ettiklerini” ve Kiev’in Rusya’ya toprak tavizi verilmesine “prensip olarak” karşı olduğunu vurguluyor.
Hem Moskova hem Kiev tarafından dikkatle takip edilen plan, tarafların kırmızı çizgileri nedeniyle zorlu bir diplomatik sürecin başlangıcı olarak görülüyor. Beyaz Saray’ın temel yaklaşımı ise net:
“Savaş devam ettikçe Ukrayna daha fazla toprak kaybedecek. Bu nedenle diplomatik çözüm kaçınılmaz hale geliyor.”
