Namazın Eğitsel Etkisi: Hakların Yerine Getirilmesi
Rasthaber - Diğer bir mesele de haklardır. Aslında, gasp edilmiş veya mubah bir şeyin üzerinde kılınan namazın manevî açıdan hiçbir farkı yoktur. Bunlar, yararı topluma dönen toplumsal akitleri ve uygulamaları temsil etmektedirler. Bu ilkeyle bizler başkalarının haklarına saygı gösterir, birbirimizin hukukuna tecavüz etmemiş oluruz. Aksi takdirde bunca maddiyatın muteberliği yoktur. Haddizatında hakikati temsil etmemektedir ki, sahip olduğu itibar ve hakikat başka bir itibar ve hakikatin sahip olduğu şeyde olsun. Aksine ibadet hakikatin ta kendisidir. Yani ibadetteki bu tür şeylerin insan ile Rabbi arasında mevcut olan ruhî bağ ve ilgi açısından hiçbir tesiri yoktur.
İnsanda gerçekleşen bazı şeyler, ibadetine tesir eder. Hatta ibadetin özüyle iç içedir. Bunlardan birisi, kişinin bazı bedenî ve nefsî ıstıraplarla karşılaşmasıdır. Bu arızî şeyler, teveccüh haletinin gerçekleşmesine engel olur. Özellikle de yukarıda işaret ettiğimiz şeye tesir noktasında benzemez. Bunun yanında, İslam namaz kılınan mekânın ve abdest için kullanılan suyun mubah olmasına (gasp edilmemiş olmasına) vurgu yapar. Hatta suyun içine konulduğu kabın ve namaz esnasında namaz kılanın giydiği elbisenin da gasp edilmemiş olmasına dikkat eder. Yani bunlar haram olmamalıdır. Çünkü gasp edilmiş bir ipi dahi içinde barındıran elbiseyle yapılan ibadet makbul değildir.
İbadet haklarla birlikte zikredilmektedir. Hak Teâlâ ibadete teşvik ettiği gibi, başkalarının haklarına saygı göstermenin gerekliliğine de vurgu yapar. Yani toplumun haklarına saygı göstermeyi barındırmadığı müddetçe yapılan ibadetten hoşnut olmaz. Namaz kılan kişi ilk önce oturduğu evi düşünmeli, onun gasp eseri olup olmadığına bakmalıdır. Eğer evi gasp edilmiş ise bilmelidir ki, burada eda ettiği bütün namazlar bâtıldır. Hemen durumunu düzeltmeli, evin aslî sahibinden ya evi satın almalı veya onu razı etmelidir. Üzerinde namaz kıldığı sergilerde ve namaz kılarken giydiği elbiselerde de aynı durum söz konusudur. Özellikle boynunda yoksulların hakları varsa bunlara da özen göstermeli, zimmetindeki humus ve zekâtı ödemelidir.
