Bununla birlikte İran’la ilişkilerde yeni bir sayfa açan Arap ülkeleri de zirveden çıkacak sonuçlara odaklanmış durumdaydılar. Siyonist rejim ve hamisi ABD’nin bölge ülkeleri ile İran karşıtı ittifak kurma ve Arap NATO’su oluşturma çabaları akabinde gerçekleşen zirveden çıkacak sonuç bölgedeki siyasi ve askeri gelişmeleri belirleyecekti. Ukrayna savaşının devam etmesi, Nükleer Anlaşmada bir sonuca varılamaması, Rusya ve İran aleyhine yeni yaptırımlar, dünyada enerji ve gıda krizinin yaşanması ve NATO üyesi olan, NATO zirvesinden zafer ile çıktık diyen Türkiye Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Rusya ve İran’la anlaşacak olması dünya siyasetinde dengeleri değiştirecek türdendi.

Zirvede beklenen oldu: Ortak mesaj ABD bölgeden çıkarılmalı!

Tahran zirvesinde İran ile Türkiye ve Rusya arasında yapılan ikili anlaşmalarla birlikte 3 liderin yaptıkları açıklamalar ve 18 maddelik ortak deklarasyon bölge ve dünya siyaseti için yeni bir başlangıcı işaret etmekteydi.

İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, ortak basın toplantısında "Amerikalıların Fırat'ın doğusundaki varlığı kabul edilebilir değil ve onların buraları terk etmesi gerekiyor. Suriye'nin topraklarının her noktasının Suriye'nin meşru hükümetinin denetimine ve kontrolü altına girmesi gerekiyor." ifadelerini kullandı.

ABD'nin Suriye ve bölgedeki yasa dışı askerî varlığının istikrarsızlaşma faktörü olduğuna dikkat çeken Reisi, "Bu ülkenin güçlerinin bir an önce Suriye dahil bölgeyi terk etmesi gerekiyor" vurgusunu yaptı.

İran Cumhurbaşkanı, ABD'yi Suriye'den petrol dahil kaynak çalmakla suçladı.

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, "Üç ülke, Suriye krizinin tamamen çözüme kavuşturulmasının, Suriyeli taraflar arasındaki diyalog temelinde, siyasi ve diplomatik araçlarla mümkün olduğu fikrini paylaşıyor. Bir de elbette, egemenlik, bağımsızlık, birlik ve toprak bütünlüğüne saygı gibi temel ilkelere koşulsuz uyulması gerekiyor. Suriye'nin geleceği, Suriyelilerin kendileri tarafında belirlenmeli." dedi.

Putin, "Fırat'ın doğusunda, bazı ülkelerin desteğiyle Suriye'nin egemenliğini bozmaya ve gayrimeşru yabancı askerî varlığı sağlama almaya yönelik çabalar var. Rusya tarafı olarak Fırat'ın doğusunun Suriye'nin meşru hükümetinin kontrolüne geçmesi yönündeki ilkesel duruşumuzu teyit ettik" dedi.

Türkiye Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, "PKK, YPG, PYD unsurlarının sınırımızdan en az 30 kilometre öteye tamamen çekilmesi, zamanında yapılan mutabakatların bir gereğidir. Ancak, bu hâlâ gerçekleşmemiştir. Tel Rıfat ve Münbiç, terör yatağı haline dönüşmüştür. Terör örgütünün sığındığı bu limanları temizlemenin vakti esasen çoktan gelmiştir. Astana ortaklarımızdan beklentimiz, Suriye'de istikrarın sağlanmasına yönelik çabalarımıza samimi destek vermeleridir. PKK, YPG, PYD, Fırat'ın Batısında ve Doğusunda terör eylemlerine devam ediyor. Suriye halkına yapılacak en büyük iyilik bölücü terör örgütünün işgal ettiği topraklardan tamamen sökülüp atılması olacaktır" dedi

Üç lider yaptıkları açıklamalarda olaya farklı açılardan bakmalarına rağmen verilen mesaj aynıydı. ABD bu topraklardan çıkarılmalı…

Suriye olayları başlangıcında ABD tarafında yer alan Türkiye bu bildiri ile ABD’nin Suriye topraklarından çıkartılmasını kabul ve ifade ediyordu. Yine Türkiye Cumhurbaşkanı Erdoğan İran dönüşü uçakta basın mensuplarına; “Amerika şu anda bir defa Fırat’ın doğusunu terk etmek durumunda. Astana sürecinden çıkan tespit bu.” açıklamasını yaparak ABD’nin Suriye’den çıkması gerektiğini tekraren ifade ediyordu.

Üç liderde bu anlaşmaya bağlı kalır mı bilinmez ama bu bağlamada bir sonraki zirvenin Soçi’de yapılacağını kabul etmeleri bu siyaseti devam ettirecekleri sinyalini vermekte.

Tahran Zirvesine ABD ve Almanya’dan Tepki Geldi

ABD Merkezi İstihbarat Teşkilatı (CIA) Başkanı William Burns, Colorado’da düzenlenen Aspen Güvenlik Forumu’nda Tahran Zirvesi’yle ilgili değerlendirmelerde bulundu. ABD’nin Tahran Zirvesi’yle ilgili ve özellikle üç liderin “ABD’nin Fırat’ın doğusundan çıkarılması konusunda ortak görüşteyiz.” açıklamasından duyduğu rahatsızlık, CIA Başkanı’nın üslubuna yansıdı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Zirve’ye katılmasıyla ilgili soruya yanıt veren Burns, “Türkiye ve Erdoğan, hokkabazlıkta çok iyiler, ustalar. Çok sayıda görünüşte çelişkili ilişkiyi bir arada götürüyorlar.” ifadelerini kullandı.

Almanya Dışişleri Bakanı Annalena Baerbock, Bild gazetesine demecinde, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Tahran’daki üçlü zirvenin ardından Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ile ortak fotoğrafının bir meydan okuma olduğunu söyledi.

ABD ve Almanya yetkililerinin açıklamalarına bakıldığında Tahran zirvesi sonucu verilen ortak mesajın yerine ulaştığı anlaşılmaktadır. ABD ve batının temsilcisi sayılan Almanya ortak karardan ve Türkiye’nin İran ile Rusya’nın yanından yer almasından rahatsız oldukları ortaya çıktı./tesnim