Türk-Rus ilişkileri son dönemlerde birçok önemli alanda gelişme göstermektedir. Bazı uzmanlar, Ankara-Moskova ilişkilerinin stratejik bir düzeye ulaştığına inanıyor. Ancak bazı sorunlar ve çıkar çatışmaları iki ülke ilişkilerinin geleceğini tehdit etmektedir.

Daha önce Suriye ve Libya'da ciddi görüş ayrılıkları olan Türkiye ve Rusya'nın şimdi Ukrayna konusunda farklı yaklaşımları ve ciddi çıkar çatışmaları var.

Türk yapımı insansız hava araçlarının (İHA) birkaç yabancı ülkeye satışı, Erdoğan hükümetine önemli kazanımlar sağlarken beraberinde bazı gerilimlere de neden olmuştur. Bunlardan biri Moskova'yı endişelendiren Ukrayna'ya Bayraktar SİHA'ları satışıdır.

Rusya: Endişe Verici Olduğunu Söylemiştik

Türk yapımı SİHA'nın Donbas'ta Rus yanlısı ayrılıkçılara ait zırhlı araca ateş açması, Ukrayna ordusunun askeri dengeyi değiştirmek için yeni imkanlar kullandığını ve Türkiye'den satın aldığı Bayraktar'dan sonra savunma gücünün artığını gösterdi.

Kremlin Sözcüsü Peskov, birkaç ay önce Erdoğan-Zelensky görüşmesi sonrası Ukrayna'nın Türkiye'den aldığı SİHA'larla ilgili endişelerini dile getirmişti.

Peskov, Türkiye ile iyi ilişkilere sahip olduklarını ancak Ukrayna'ya satılan SİHA'ların bölgede istikrarsızlığa yol açabileceğinden duydukları endişelerin son gelişmelerle birlikte gerçeğe dönüştüğünü söyledi.

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ise Moskova'nın Donbas'ta Türkiye'de üretilen Bayraktar TB2 SİHA'larının kullanıldığına dair bilginin incelediğini ve bu konuda karar vereceklerini duyurdu.

Uzmanlar, Ukrayna'ya satılan Türk yapımı SİHA'lar konusunda Moskova'nın Ankara ile askeri işbirliğini askıya alması ihtimalinin de önemli bir konu olarak değerlendirilmesi gerektiğine inanıyor.

Türkiye'nin İHA Serüveni

Türkiye’nin insansız hava araçları serüveninin öncü ismi olarak bilinen Özdemir Bayraktar, merhum Necmettin Erbakan'ın manevi talebesi olarak uzun yıllar milli İHA üretimi alanında çalıştı ve Türk otomotiv sanayisinin önde gelen mühendislerinden biridir. Ancak daha sonra, Erbakan'ın tavsiyesi üzerine rotasını değiştirdi ve oğullarından biri olan Selçuk Bayraktar'ı havacılık bilimi eğitimi için Amerika Birleşik Devletleri'ne gönderdi.

Genç mühendis Selçuk Bayraktar'ın Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın kızı Sümeyye Erdoğan ile evlenmesi, milli ve yerli İHA projesinin güçlendirilmesinin başlangıcı oldu. Özdemir Bayraktar ve oğulları, Türkiye'yi bir İHA gücüne dönüştürmek için yıllarca çaba gösterdi.

Türkiye, geçtiğimiz yıllarda Katar, Azerbaycan Cumhuriyeti, Polonya ve bazı ülkelere insansız hava araçları satarak adından söz ettirmeyi başardı. Ancak sorun şu ki, Türkiye bir NATO üyesi ve Batı'nın eski bir müttefikidir. Dolayısıyla Karadeniz ve Orta Asya'daki ülkelere Türk yapımı insansız hava araçlarının satışı Rusya'nın çıkarlarını tehlikeye atması gayet doğaldır.

Ukrayna meselesi Türkiye için iki açıdan önemidir; birincisi, yakın zamanda bu ülkeye 48 adet İHA satışı ihtimali, ikincisi ise Kiev'de Türk mühendislerle ortak bir İHA üretim projesinin başlatılmasıdır.

Buraya kadar her şey normal olabilir, ancak Ankara'nın Kırım Tatarları konusundaki duruşunu ve Türk yapımı SİHA'nın Donbas'ta Rus yanlısı ayrılıkçılara kaşı kullanılmasını Rusya  kolay kolay sindiremez.

Türkiye'nin Çıkarları Rusya İle ilişkilerin Sürdürülmesine Bağlıdır

NATO üyesi ve Batı'nın müttefiki olan Türkiye her zaman Batı sahasında rol oynadı ve yirminci yüzyıl boyunca Rusya'ya karşı Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa'ya eşlik etti. Ancak son birkaç yılda tüm denklemler değişti ve şimdi Türkiye birçok alanda Rusya'ya büyük ölçüde bağımlıdır.

Türkiye'nin Rusya'ya bağımlılığının en önemli örnekleri şunlardır;

1. Enerji alanı: Karadeniz'den Türkiye ve Avrupa'ya uzanan Rus doğalgaz boru hattı (Türk Akımı) ve Rus bilim adamları ve mühendisler tarafından Türkiye'de nükleer santralinin inşası.

2. Savunma Sanayii: Rusya'dan S-400 hava savunma sistemi alımı.

3. Turizm: Rus turistlerin gelişiyle Türk turizm gelirinin yılda 7 milyar dolara ulaşması.

4. İhracat ve Girişimcilik: Türk tarım ürünlerinin Rusya'ya ihracatı ve Türk firmaların Rusya'daki faaliyetleri.

5. Bölgesel İşbirliği: Çıkar çatışmalarına ve bazı farklı yaklaşımlara rağmen Suriye, Libya, Akdeniz, Kafkaslar ve Afganistan'da Rusya-Türkiye işbirliği.