18’inci yüzyılda Kuzey Azerbaycan bölgesi Kuba, Şirvan, Gence, Karabağ, Bakü gibi hanlıklara bölünmüştü.

Şii Müslüman Kuba Hanı Feth-Ali Han (1758–1789), kuzey sınırlarını hem askeri olarak güçlendirmek hem de ticaretini büyütmek istiyordu.

Kuba’nın -Mizrahi koluna bağlı- Dağ Yahudileri, iyi silah kullanan savaşçılar, uluslararası ticarette deneyimli tüccarlar ve zanaatkârlar idi. Kırmızı Kasaba (Küçük Kudüs) denilen yerde yaşıyorlardı.

Han, Kafkasya’nın dağlık arazisine uyumlu savaş tekniklerine sahip Dağ Yahudilerini özel koruma altına alarak, hem askeri hem ekonomik müttefik olarak kullandı… Osmanlı ve İran güçleri ile komşu Lezgi gruplara karşı mücadelede Yahudi süvari birliklerinden hayli yararlandı. Kırmızı Kasaba, daima tampon bölge işlevi gördü…

Bu tarihsel ittifak, -1918 gibi- Ermeni saldırılarında da devam etti. Hatta denir ki; dünyada, Yahudi kimliğinin korkusuzca söylendiği İsrail dışında tek ülke Azerbaycan. Temeli, Kırmızı Kasaba…(İrani, İbranice ve Azeri etkili “Judeo-Tat” adı verilen dil kullanıyorlar.)

Günümüzde İsrail ve Azerbaycan ilişkileri tarihsel, kültürel ve stratejik faktörlerin birleşimiyle bu tarihle şekillendi.

Mesela: Azerbaycan’ın bugün petrolünü en çok sattığı ikinci ülke İsrail… Azerbaycan yıllık 26 milyon ton ihraç petrolden 16 milyar 240 milyon dolar kazanıyor. Ne kadarı İsrail'e ait? Resmi açıklamalar bakarsak 2,5 milyar dolar! Başta silah sanayi olmak üzere ticaret hacmi 7,5 milyar doları aştı…

Konuyu şuraya bağlayacağım:

İKİ SAHNELİK SİYASİ OYUN

Sahne 1) Geçen cuma günü…

ABD Başkanı Trump, Azerbaycan devlet başkanı Aliyev ile Ermenistan Başbakanı Paşinyan’ı Beyaz Saray’da buluşturarak barış anlaşması imzalattı.

Ortak basın toplantısında Trump “savaşı sonsuza kadar bitirdiğini” söyledi.

Aliyev ve Paşinyan, Nobel Barış Ödülü’ne Trump'ı aday gösterme konusunda anlaştı! İşin magazin yanı böyle, ya gerçekler?

Türkiye'de iktidar yanlısı kalemlerden, bugüne kadar anlaşmanın temelini oluşturan Zengezur Koridoru konusunda derinlikli yazı okumadım. Koridorun açılması hangi ülkelere yararlı hangi ülkelere zararlı? Bu konuya döneceğim…

Sahne 2) Geçen cumartesi günü…

İsrail’in Gazze’de sürdürdüğü saldırılarına ve ablukasına kamuoyunun dikkatini çekmek için binlerce insan İstanbul Beyazıt Meydanı’ndan Ayasofya Camii’ne yürüdü.

Yürüyüşe katılan Diyanet İşleri Başkanı Ali Erbaş Allah’a yakardı:

-“İlahi Ya Rabbi… Dünyada Ebu Cehillerin, Ebu Leheblerin torunları kol geziyor. Onlar bitmedi, adeta kıtalar dolaşıyor. Onları ‘Kahhar’ isminin tecellisiyle kahru perişan eyle Ya Rabbi…”

-“İlahi Ya Rabbi… Zalimleri zalimlere musallat eyle ve mazlumlar için kurmuş oldukları hile, desise ve tuzakları kendi başlarına makus eyle…”

-“İlahi Ya Rabbi… Sen buyuruyorsun ki; ‘Onlar tuzak kurarlar, onlar plan yaparlar ama Allah onların planını, tuzaklarınıbozar.’Onların tuzaklarını kendi başlarına makus eyle Ya Rabbi…”

Belagat/retorik hitabet konusunda Ali Erbaşlar işin erbabı, ellerine kimse su dökemez!

Peki, kim bu plan yapanlar, tuzak kuranlar?

Yanıtı, sahne 1’de!

TUZAK KURUCULAR

Beyaz Saray, kırk 40 yıllık Dağlık Karabağ sorununu niye çözdü? Çıkarı ne?

Bugün Azerbaycan-İsrail-ABD ilişkileri sır değil.

Bundan en çok rahatsız olan ülke belli, İran.

Son Karabağ Savaşı’ndan sonra Azerbaycan’ın İran ile sınır uzunluğu 689 km oldu.

Beyaz Saray’da anlaşmaya varılan Zengezur Koridoru, İran'ın en hassas konusu. Öyle ki, koridorun Ermenistan tarafındaki Kapan şehrine 2.5 yıl önceİran başkonsolosluk açtı!

İran Dışişleri Bakanı Hüseyin E. Abdullahiyan “İran,

Ermenistan'ın güvenliğini bölgenin güvenliği olarak görmektedir” dedi. Ardından koridorda arka arkaya üç askeri tatbikat gerçekleştirdi.

Zengezur Koridor anlaşmasının ikinci hedef ülkesi, ABD’nin çevrelemekten vazgeçemediği Rusya…

ABD’nin bu koridoru geliştirme ve işletme hakkına sahip olması, uzun vadeli jeopolitik kilit taşı oldu. Anlaşmayla Rusya üzerinden geçen geleneksel (petrol-gaz) hatları bypass edilebilir!

Yani, anlaşmayı sadece “Karabağ barışı” yüzeyselliğinde ele alamayız, bu aynı zamanda ABD'nin Güney Kafkasya'da Rusya etkisini sınırlama hamlesi…

Ve anlaşma; Çin’in Avrupa’ya ulaşmak için kullandığı kara rotaları arasındaki Orta Koridoru (Çin-Kazakistan-Hazar- Azerbaycan-Gürcistan-Türkiye-Avrupa) üzerinde ABD ve İsrail’in etkili olmasını sağlıyor. Pekin’in stratejik bağımsızlığını zayıflatma projesi bu. Vs.

Yani Müslüman kardeşim:

Allah’ın verdiği aklı kullanma, bunları analiz etme-strateji geliştirme ve salt kitleye verilen belagat hitabıyla coş…

ABD/İsrail Kafkasya’da, -Osmanlı’ya olduğu gibi- Türkiye’ye de “Kırmızı Kasaba” gibi tampon bölgesi oluşturdu, tuzağı görmüyor musun?

Soner Yalçın