Rasthaber -  Yanıtını aradığımız soru şu:

ABD/Batı, Pakistan Başbakanı İmran Han'ı neden iktidardan düşürdü?

Oysa, ABD/Batı için her şey iyi başladı: Borç krizi devralan ve mali açığı kapatmak isteyen İmran Han, IMF ile masaya oturdu. Ardından Dünya Bankası devreye sokuldu.

Kemer sıkma bütçesi açıklandı. Paranı/ rupi değeri düşürüldü. Enerji sektöründeki sübvansiyonlar kaldırıldı. Vergiler artırıldı. Kamu personeli sayısı azaltıldı. Kamu işletmelerinde reformlar yapıldı. Vs.

Bu arada… Mali Eylem Görev Gücü (FATF) Pakistan'ı gri listeye aldı; terörün finansmanı yasalarını düzeltmek için bir dizi önlem almaya zorladı. İmran Han, istenilen 27 maddenin 24'ünün yasasını çıkardı. Hafız Said liderliğindeki Cemaat-ul Dava yasaklandı. BM'nin terörist listesindeki Hafız Saeed tutuklandı. Vs.

Asıl konu bunlar değildi.

Yanıt için Pakistan ekonomi tarihine kısaca bakmak gerekiyor. Ki, Türkiye ile benzerliğine şaşıracaksınız.

Ben Pakistan'ı yazayım, siz Türkiye'nin gelece­ğine projeksiyon tutun!

SADECE 22 AİLE

Yıllarca İngiliz kolonisi olarak sömürülen ve 1947'de bağımsızlığını kazanan Pakistan'ın ekonomisi genellikle ABD/Batı tarafından projelendirildi. İlk, otomobil ve çimento endüstrileri kuruldu. Bunların finansmanı ve silah alımları için ülke dış borçlara bağımlı hale getirildi.

Sadece 22 aile, sanayi varlıklarının yüzde 66 sını, bankacılığın yüzde 87'sini kontrol etmeye başladı.

Bölgeler arası eşitsizlik arttı/Doğu Pakistan çok yoksullaştı.

ABD'den gelen paralar 1973 petrol kriziyle azalınca Pakistan'da ekonomisinde yaşanan olağanüstülük yeni lideri iktidara taşıdı: Zülfikar Ali Butto.

Halk Partisi, gelir dağılımı adaletsizliği yok etmek için millileştirme/sosyalist ekonomi politikaları uyguladı. Bankalar, sigorta şirketleri, eğitim kurumları, başlıca ağır makine, kimya, elektrik endüstrileri kamulaştırıldı. Nükleer programı başlattı.

Halk Partisi 1977'de askeri darbeyle iktidardan düşürüldü; Butto idam edildi!

-Bizdeki 12 Eylül gibi-darbeyle neolibera­lizm politikaları hayata geçirildi; özelleştirmeler yapıldı. İslamlaştırma projesi hayata geçirildi. Vs. (Özelleştirmeler­le ülkenin en zengini olan Manşa ailesi gibi Pa­kistan “oligarklarını” Batı medyası hiç yazmaz!)

Pakistan'da 1980'lerde ekonomideki görece iyi­leşme, 1990'larda krize dönüştü. Yoksulluk, yüzde 18'den yüzde 34'e çıktı! İşsizlik çığ gibi büyüdü…

Ardından… İktidara gelen hem “sağcı” Na­vaz Şerif, hem “solcu” Benazir Butto neoli­beralizm politikalarını sürdürdü.

Pakistan'da siyaset, ide­oloji değil, isimler üze­rinden sürdü gitti…

Ve, Pervez Müşer­ref komutasında 1999'da yine askeri darbe oldu. Darbenin ekonomi ge­rekçesi şuydu; ağır dış-iç borçlanma, yüksek mali açık, artan yoksulluk-işsiz­lik ve yolsuzluk…

BUTTO VE ŞERİF AİLESİ

Müşerref darbesinden sonra yine Halk Partisi (Benazir Butto'nu eşi toprak ağası “solcu” Asıf Ali Zerdari) iktidara geldi.

Sonra yolsuzluk şam­piyonu “sağcı” Navaz Şerif partisi) Müslüman Birliği üçüncü kez hükü­met oldu.

Her iktidara gelen IMF ile masaya oturdu. Alınan paraları cebe atıp, borçları halkın üzerine yıktılar.

Yazmama gerek yok; IMF ile el sıkışıldığın­da Standart & Po­or's ve Moody's Corpo­ration gibi uluslararası kredi değerlendirme şir­ketleri Pakistan ekonomi­sinin “iyi yolda” olduğunu açıkladı! Economist, For­bes, Reuters, Bloomberg News Pakistan ekono­misinin Asya'nın yıldızı olma yolunda ilerlediğini yazdı.

Her dönemde oldu­ğu gibi bu dönemde de (2002-2011 yılları arasın­da) ABD'den alınan 18 milyar dolar paranın yüzde 70'i daha önce alı­nan borçların faizi­ne gitti! Kalanı siyasiler paylaştı! (Pakistan halen borçlarına yılda 6 milyar dolar ödeme yapıyor.)

Batı medyası, “Pakistan uçtu gidiyor” dese de İm­ran Han da başbakan olur olmaz IMF ile müzakere­lerine başlamak zorunda kaldı!

Peki:

“Solcu” torun Bilavel Butto Zerdari ve “sağ­cı” kız Meryem Şerif'in ittifak içinde bulunduğu “demokratik hareket” İm­ran Han'ı neden yıktı?

Birkaç yıl önce oğluy­la birlikte yolsuzluktan yargılanan, -Navaz Şerif'in küçük kardeşi- Şahbaz Şerif nasıl başbakan oldu?

Ali Butto'nun kamu­laştırmaları sonucunda ailenin mal varlıklarına/ İttifak Holding'e büyük oranda el konulduğu için siyasete atılan Şerif ailesi onca yolsuzluğa rağ­men iktidara tekrar nasıl getirildi?

Bugün, kızıma yazdım umarım gelinim anlar!

Bu arada… İmran Han'ın neden düşürüldüğü sorusunun yanıtı yarına kaldı.

Üç gündür Pakistan'ı yazmamın sebebi var:

Türkiye'nin dünü ve yarınını yazıyorum aslında!

Geleceğe projeksiyon tutuyorum.

Başlayabilirim:

Pakistan- ABD ilişkisi, Başbakan Liyakat Ali Han döneminde 1950'de kuruldu.

Aslında Pakistan, komşusu Sovyetler Birliği/SB ile yakınlaşmak istedi. Ancak SB'nin Hindistan siyaseti buna engel oldu.

Dönem Soğuk Savaş idi; Başkan Truman'ın ilk talebi Pakistan'a CIA üssü kurmak oldu. Arkası geldi… Dışişleri Bakanı John Foster Dulles, Pakistan'a buğday yardımının nedeni şöyle açıkladı kongreye; “Pakistan halkı muhteşem bir askeri geleneğe sahip!”

Ekonomiden dış politikaya kadar Pakistan'ın her adımına ABD karar verdi. Mesela, 1971 yılındaki Pakistan-Hindistan savaşında ABD, İran, Türkiye ve Ürdün üzerinden “Sovyet yardakçısı” dediği Hindistan'a karşı Pakistan'a silah yardımı yaptı.

Halk Partisi lideri Ali Butto, Pakistan'ı 1970'lerde SB'ye yakınlaştırdı. ABD hemen ambargoya başladı. Ardından askeri darbe yaptırıp, Butto'yu idam ettirdi…

ABD-Afganistan ilişkilerine ölümler damga vurdu. Ali Han öldürüldü. Ali Butto idam edildi, kızı Benazir Butto suikastle yok edildi.  Ziya ül Hak şaibeli uçak kazasıyla öldü. 1958, 1977, 1999'da üç askeri darbe oldu. 75 yıllık ülkenin 34 yılı Amerikancı askeri sıkıyönetim altında geçti…

STRATEJİK YENİ ORTAK

Tarih 5 Temmuz 2013.

Tarihin en büyük altyapı projesi olarak nitelendirilen Kuşak ve Yol Girişimi kapsamında ortaya konulan Çin-Pakistan Ekonomik Koridoru (CPEC) imzalandı.

Başlangıçta değeri 47 milyar dolar olan CPEC projelerinin değeri 2020 itibariyle 62 milyar dolar değere ulaştı.

Ve: Çin kargosunu Afrika ve Batı Asya'ya deniz yoluyla sevkiyat için Gwadar ve Karaçi limanlarının açılışıyla CPEC faaliyete geçti…

Pakistan'da:

Karakoram gibi (toplam 4 bin 423 km'lik) otoyolları…

Khunjerab  (682 km'lik) hızlı demiryolu…

Lahor (27.1 km'lik) metro…

Bostan gibi (6 bin 449 dönüm) dört sanayi bölgesi…

Karot gibi baraj projeleri ya bitti ya da bitme aşamasına geldi.

2023'te tamamlanacak uluslararası havalimanı yapıyorlar.

Kohala hidroelektrik, Quaid Azam güneş parkı, Sahiwal kömür santrali, Dawood rüzgâr enerjisi gibi 33 milyar dolarlık 21 proje ve Çin Zonergyn şirketinin dünyanın en büyük güneş enerji santralini kurmasıyla Pakistan'ın elektrik sorunu bitecek. Keza:

2 bin 775 km uzunluğunda doğalgaz boru hattı döşeniyor.

Birlikte uzay araştırmaları yapıyorlar. Maliyeti 1,5 milyar dolar olan bilim-teknoloji parkı kuruyorlar. 820 km uzunluğundaki fiber optik kablo inşa ediyorlar.

Meslek enstitüleri açtılar. Hastaneler inşa ediyorlar.

Tarımsal üretim için 800 bin ton gübre ve 100 bin ton bio-organik gübre üretimine başladılar.

ki ülke arasındaki ticaret hacmi şimdiden 25 milyar dolara yaklaştı.

Silahlarını tamamen ABD'den satın alan Pakistan, bugün yüzde 47'sini Çin'den alıyor. Deniz kuvvetlerini -Çin'in bağışladığı gemilerle- yeniden yapılandırılıyor.

Hepsini yazsam kitap olur…

Yatırımlar kolay olmuyor: Çinli mühendisleri taşıyan otobüse, kaldıkları otellere ve Karaçi Çin konsolosluğuna intihar saldırıları düzenlendi!

Asya'da yeni kurulan jeopolitik dengeyi birileri bozmak istiyor. Kim acaba?

AÇIKLAMADAN SONRA

Tarih 7 Mart 2022.

ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı -Asya uzmanı, Pakistan'da siyasi subay olarak görev yapmış- Donald Lu ve -Asya uzmanı, yakında Kırgızistan büyükelçisi olacak- Leslie Viguerie ile  Pakistan Washington Büyükelçisi Asad Majeed ile görüştü. Görüşmenin içeriğini Başbakan İmran Han, SAMAA TV'de açıkladı:

Amerikalılar, Beyaz Saray adına geldiklerini İmran Han'ın iktidardan indirilmesi sonucunda ABD-Pakistan ilişkilerinin düzeleceği ve hemen IMF'nin 1 milyar dolarlık kredi vereceğini söylemişti!

En son… İmran Han Çin'e güvenip, “Söylediğiniz her şeyi yaparız diye sizin köleniz miyiz?” diyerek ABD'ye askeri üsler vermeyeceğini açıklaması, Beyaz Saray'ı küplere bindirmişti. Hele Ukrayna krizinde Rusya'nın yanında olması artık  ipleri koparmıştı…

Sonuçta: İmran Han hükümetten düşürüldü.

Bu olay aklıma yıllar öncesi yapılan suikasti getirdi:

Yıl, 1951.

Başbakan Liyakat Ali Han, Pakistan'ın Çin'den ayrılan Tayvan'ı tanımaya son verip, Çin Halk Cumhuriyeti'ni tanıyacağını açıkladı.

Sonra ne mi oldu? Öldürüldü!

Bakalım önümüzdeki günlerde Pakistan'da daha neler olacak?

Soner Yalçın

Odatv.com