ABD’nin Fırat’ın Doğusunda Güçlenme Hamlesi

🔸 Fırat’ın Doğusu, şu anda Demokratik Suriye Güçleri (DSG) ve YPG liderliğinde kontrol altındadır ve hem coğrafi hem de ekonomik açıdan stratejik bir öneme sahiptir. Suriye’nin petrol ve gaz kaynaklarının önemli bir kısmını barındıran bu bölge, ABD ve müttefikleri gibi bölge dışı aktörler için ekonomik ve askeri bir koz işlevi görmektedir. Beşar Esad sonrası dönemde ABD’nin bu bölgedeki askeri varlığını artırması ve güçlendirmesi beklenmektedir.

🔸 2019’dan bu yana ABD, DEAŞ’ın geri dönüşünü engelleme bahanesiyle Suriye’nin enerji kaynaklarını kontrol altında tutmak amacıyla Fırat’ın doğusuna ekipman göndermiş ve çeşitli askeri üsler kurmuştur. Hasake ve Deyr ez-Zor’daki üslerine yoğun askeri sevkiyat yaparak bölgede varlığını sağlamlaştırmayı hedeflemektedir. ABD’nin amacı, yarı-devlet yapıları oluşturarak vekil güçlerini güçlendirmek ve bu yolla İran’ın Akdeniz’e erişimini engellemektir.

ABD’nin Hareketlerini Etkileyen Unsurlar

🔸 Suriye hükümeti düşmeden önce ABD’nin Fırat’ın doğusundaki varlığı, Suriye’nin ekonomik kaynaklarını kontrol altına almayı ve direniş güçlerini mali açıdan zayıflatmayı amaçlıyordu. Bu strateji, ekonomik yaptırımlar ve Suriye’nin yeniden inşasının engellenmesi ile İran ve müttefiklerine ekonomik ve güvenlik yükü getirme şeklinde kendini gösteriyordu.

🔸 Şimdi ise Washington için daha az maliyetli bir fırsat ortaya çıktı. ABD, Fırat’ın doğusunu İran’a karşı maksimum baskı politikasını ilerletmek için bir üs olarak kullanmayı planlıyor.

Kürt Güçleri ve ABD İşbirliği

🔸 Kürt güçleri, özellikle YPG, ABD’nin bu bölgedeki temel müttefikleri olarak hareket etmektedir. Bu güçler, ABD’nin istihbarat, lojistik ve silah desteğiyle yarı-devlet yapıları oluşturarak bölgedeki hakimiyetlerini pekiştirmeye çalışmaktadır. Bu durum, İran’ın sınır güvenliğini doğrudan etkileyebilecek sonuçlar doğurabilir.

İran’ın Sınır Güvenliği ve "İkinci Kürdistan" Senaryosu

🔸 Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nin deneyimi, Kürt grupların güç kazanmasının İran sınır bölgelerinde benzer hareketleri tetikleyebileceğini göstermiştir. Fırat’ın doğusunda Kürtlerin güçlenmesi, İran içinde etnik ve ayrılıkçı hareketlerin artmasına yol açabilir. Bu durum, İran için hem sınır güvenliği hem de iç istikrar açısından çok katmanlı bir tehdit oluşturacaktır.

Türkiye’nin Rolü

🔸 Beşar Esad’ın hükümetten düşmesi, Türkiye’nin Fırat’ın doğusunda daha aktif bir aktör haline gelmesine yol açacaktır. Türkiye, Kürt varlığını varoluşsal bir tehdit olarak görerek bu bölgede daha fazla askeri operasyon gerçekleştirebilir. Ancak, Türkiye’nin politikaları ABD’nin çıkarlarıyla görünürde uyumlu olsa da iki aktör arasında derin çelişkiler bulunmaktadır. Bu durum, bölgedeki dengeleri daha karmaşık hale getirebilir.

İran’ın Krizi Yönetme Stratejisi

🔸 İran, Fırat’ın doğusunda ABD’nin nüfuzunun genişlemesini engellemek için çok yönlü bir strateji geliştirmelidir. İran’ın önceliği, yerel vekil güçleri güçlendirmek ve bölgedeki güvenlik ağlarını sağlamlaştırmak olacaktır. ABD’nin varlığından rahatsız olan Arap kabileleri ve yerel toplulukların kapasitelerinden yararlanmak, bu stratejinin bir parçası olabilir. Ayrıca, İran ile Rusya’nın ABD’nin nüfuzunu engelleme konusunda ortak çıkarları bulunmaktadır. Bu işbirliği, Beşar Esad sonrası dönemde de devam edebilir.

Sonuç

Beşar Esad’ın düşüşü, direniş ekseni ve özellikle İran için zorlu bir sınav olacaktır. Fırat’ın doğusu, bölgesel gelişmelerin merkezi haline gelecektir. İran, bu krizi bir fırsata çevirmek için jeopolitik ve güvenlik araçlarını kullanarak Suriye’deki etkinliğini yeniden canlandırmalıdır.

(Tehran Enstitüsü / @InstituteTehran sayfasından tercüme edilmiştir)